Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Kıraç, prostat kanseri ile ilgili merak edilenleri anlattı.

Prostat kanseri nedir?

Prostat, erkeklerde idrar torbasının çıkışında yerleşmiş 15-20 gram boyutunda bir organ. Spermin sıvılaşmasını sağlayan bir hormon üretir ve idrar yolunun devamlılığını sağlar. Prostat büyümesi 40’lı yaşlarda başlar ve yaş ilerledikçe devam eder. Bu büyüme iyi huylu ve kötü huylu büyüme şeklinde olur. İyi huylu büyümeye, Benign Prostat Hiperlazisi (BPH) ve kötü huylu büyümeye ise prostat kanseri deniliyor. 

İyi huylu ve kötü huylu büyümenin teşhisi ve tedavisi aynı mıdır?

Bu iki farklı büyümenin teşhisi ve tedavisi tamamen farklıdır. Süreçleri ve takipleri de farklı şekilde olur. Ancak her iki durumda da hastanın yakınmaları benzerdir. İdrar yaparken zorlanma, sık idrara çıkma ve gece idrara çıkma gibi bulgular her iki büyümede de görülür. İyi huylu büyüme bulguları ile hastaneye başvuran bir hastanın öncelikle dikkatlice değerlendirilmesi gerekir ve büyümenin ne şekilde olduğu ortaya konmalıdır. İyi huylu ya da kötü huylu büyüme ayrımı için hastalara PSA denilen bir hormon testi ve parmakla prostat muayenesi yapılıyor. Ayrıca gerekli durumlarda bu ayrım için prostatın MR (Manyetik Rezonans) ile incelenmesi ya da son çare olarak prostat biyopsisi yapılabilir.

İyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde neler yapılıyor?

İyi huylu prostat büyümesinin tedavisi yapılırken birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Öncelikle ilaç tedavisi denenmeli ancak bu tedaviden fayda görmeyen, şikayetleri yoğun olan, hayat konforu bozulmuş, idrarda tedavi edilemeyen kanaması olan ve mesanede taş oluşumu gibi ilave sorunları olan hastalarda cerrahi tedavi tercih edilir. İyi huylu prostat büyümesinin cerrahi tedavisi birçok alternatif içerir. Birden fazla metot ile iyi huylu prostat büyümesi tedavi edilir. Bu tedavi seçimini yaparken karar vermemizi sağlayan en önemli faktör prostatın büyüklüğüdür. Avrupa Üroloji Derneği (EAU)’nin 2019 kılavuzlarına göre 80 gramın altındaki prostat hacimleri için TUR denilen kapalı teknik yapılmalı daha büyük prostatlar için ise açık ameliyat yapılması önerilir. Buradaki sorun 80 gramın üzerindeki prostatlardır. Büyük hacimli prostatlar 100-150 gram civarına kadar tecrübeli kliniklerde yine TUR yöntemi ile tedavi edilebilir. Daha büyük hacimli olan 150 gram üzeri prostatlar ise tedavi açısından iyi bir seçim yapılması gereken gruptur. Bu hastalar uygun tedavi edilmez ise şikayetleri devam eder.

Büyük hacimli prostatlarda açık ameliyat şart mı, kapalı yapılamaz mı?

Çok büyük hacimli prostatlar için önerilen tedavinin açık ameliyattır. Ancak açık ameliyatın bazı dezavantajları var. Bunlar yara izinin çok fazla olması, hastanede uzun süreli yatış olması, kanamanın fazla olması, daha fazla ağrı ve daha çok komplikasyon görülmesi gibi dezavantajlardır. Ayrıca yüksek hacimli prostatlarda önerilmemesine rağmen TUR dediğimiz kapalı ameliyatlar yapıldığında da işlem süresinin uzun olmasından kaynaklanan bazı komplikasyonlar daha fazla görülür ki, bunlar idrar yolu darlıkları ve TUR sendromu denilen su zehirlenmesi tablosudur. İşte tam da burada hem açık teknik gibi prostatın komple çıkarıldığı hem de kapalı ameliyat olan robotik cerrahi devreye girer.

Ürolojide robot kullanımı 2000’li yıllarda başladı ve son 4-5 yıldır Türkiye’de yaygınlaşmaya başladı. Ancak halen robotu kullanan klinik sayısı çok azdır. Bu teknik kapalı bir ameliyat tekniğidir. Hastanın karın boşluğu gaz ile şişirilerek robotun kolları yaklaşık 8 mm’lik genişlikteki deliklerden karın boşluğuna sokulur ve karın içinde üç boyutlu ve daha detaylı görüntü saptanarak cerrah ameliyatı yapabilir. Burada unutulmaması gereken nokta; ameliyatı cerrah yapar. Robot, cerrah ne yaparsa onun hareketlerini içeri aktarır. Yani cerrahın içerideki eli robotun koludur.

Robotik cerrahi hangi prostat büyümesi türlerinde yapılıyor? Avantajları var mı?

Robotik cerrahi ülkemizde yaygın olarak prostat kanserinin yani kötü huylu prostat büyümesinin tedavisinde kullanılıyor. Dünyada da bu böyledir. Ancak iyi huylu prostat büyümesinin cerrahi tedavisi için robot kullanımı yeni bir teknik. Biz kliğimizde son 2 yıldır bu yöntemi kullanıyoruz ve son derece başarılı sonuçlar elde ediyoruz. 15 gram ve üzeri olan büyük hacimli prostatlarda TUR ve benzeri HOLEP, Plazma Kinetik gibi kapalı tekniklere göre darlık gelişimi ve nüks gibi komplikasyonlar daha az olduğu söylenebilir. Çünkü bu ameliyat geçmişte büyük hacimli prostatlar için yapılan ve son derece etkin olan açık ameliyatın kapalı teknikle yapılan bire bir simülasyonudur. Öyle zannediyorum ki robotik cerrahinin yaygınlaşması ile iyi huylu prostat büyümesinde robotik teknik (robotik transvezikal prostatektomi) daha yaygın kullanılacak.