Seyit GÜNDOĞAN
1987 yılını Bursa için kentleşme anlamında milat ya da bir dönüm noktası olarak görebiliriz. 1987 yılında Bursa, yeni taktığı ‘Büyükşehir’ apoletiyle günümüzdeki nüfus ve şehircilik anlamında yakaladığı gelişimi için hız almaya başlarken, Türkiye’nin 4’üncü büyük kenti olma yolunda çok önemli bir adım atmış oldu.
Bursa 1987 yılında Büyükşehir statüsü alınca, 1984 yılındaki yerel seçimlerde Anavatan Partisi’nin (ANAP) adayı olarak girdiği yarışı kazanan Bursa Belediye Başkanı Ekrem Barışık, 1987 yılında Büyükşehir statüsüne girilince ilk ‘Büyükşehir Belediye Başkanı’ unvanını aldı. 1989 yerel seçimlerinde ise Doğru Yol Partisi’nin (DYP) adayı Teoman Özalp, Büyükşehir Belediye Başkanlığı ipini gögüsleyerek Bursa tarihinin ‘İlk seçilen Büyükşehir Belediye Başkanı’ apoletini omuzlarına taktı.
Ardından Büyükşehir koltuğunda srasıyla Erdem Saker, Erdoğan Bilenser, merhum Hikmet Şahin, Recep Altepe ve şu anki Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş oturdu. Osmangazi’nin ilk Belediye Başkanı Erhan Keleşoğlu olurken, ardından Basri Sönmez, Hilmi Şensoy, Recep Altepe görev alırken, şimdiki başkan Mustafa Dündar 3’üncü dönemini sürdürüyor. Yıldırım’da da ilk Başkan Zeki Eke’nin ardından Cüneyt Karlık, Ramazan Altınöz, 2 dönem Özgen Keskin, İsmail Hakkı Edebali başkanlık yaparken, şimdiki Başkan Oktay Yılmaz görevine devam ediyor. Nilüfer’de ise ilk Başkan Ziya Güney’i, Faruk Baykal, 4 dönem Mustafa Bozbey ve mevcut başkan Turgay Erdem takip etti.
Dilerseniz hep birlikte arşivin tozlu raflarına bir göz atalım. Önce Bursa Belediyesi’nin kuruluşuna kısacık bir yolculuk yapalım ardından da kentin yerel yönetim tarihine damga vuran ve geleceğine yön veren belediye başkanlarına ve onların icraatlarına değinelim…
ŞEHRİN İLK BAŞKANI SADRETTİN EFENDİ
Türkiye’de ilk belediye örgütü 28 Aralık 1857 tarihinde nizamname ile İstanbul’da kuruldu. 1867 yılında çıkarılan belediye yasasının ardından Bursa’nın da içinde bulunduğu 3 belediye kuruldu. Arşivleri kurcaladığımızda Bursa’nın ilk belediye başkanının Sadrettin Efendi olduğunu görüyoruz. 27 Ekim 1912 ile 6 Nisan 1914 tarihleri arasında görev yapan Sadrettin Efendi’den sonra Cumhuriyet dönemine kadar 10, Cumhuriyet’in kurulmasından 1987 yılına kadar 32 belediye başkanının görev yaptığı Bursa belediyesi artan nüfus ve ihtiyaçlar karşısında 1987 yılından itibaren Büyükşehir Belediyesi statütüsüne geçti.
KENTİN GELECEĞİNE YÖN VERDİLER
Bursa’nın, 1977 yılında CHP’den seçilen Belediye Başkanı Mustafa Eroğlu, 1980 darbesine kadar görevde kaldı. Darbeden sonra dönemin Milli Güvenlik Konseyi kararı uyarınca Vali Yardımcısı olarak görev yapan Mustafa Atak, Bursa Belediye Başkanı olarak görevlendirildi. 1982 yılına gelindiğinde ise Mustafa Atak’ın yerine emekli Albay Ekrem Barışık Belediye Başkanı olarak atandı. Ekrem Barışık, 1984 yılı yerel seçimlerinde Anavatan Partisi’nin (ANAP) adayı olarak girdiği seçimi kazanarak, ‘seçilmiş başkan’ oldu. 1987 yılında Bursa, Büyükşehir statüsüne girince Ekrem Barışık da, ‘Büyükşehir Belediye Başkanı’ unvanını aldı. 18 Haziran 1987 tarihinde çıkarılan 3391 sayılı yasa ile Bursa, Büyükşehir statüsüne girerek Bursa Ovası’nda bulunan birçok köy de belediye sınırları içine alındı. Kent merkezi de Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer olarak üç merkez ilçeye ayrıldı. Bursa’nın Büyükşehir Belediyesi statüsüne geçmesiyle birlikte, kentin yaşam biçiminden ulaşımına kadar birçok şey değişiyordu. 1989 yerel seçimlerine gelindiğinde Doğru Yol Partisi (DYP), Büyükşehir ve 3 merkez ilçeyi de kazanarak adeta gövde gösterisi yapıyordu. Seçimler sonuçlandığında, DYP’nin adayı Teoman Özalp, Büyükşehir Belediye Başkanlığı ipini gögüsleyerek Bursa tarihinin ‘İlk seçilen Büyükşehir Belediye Başkanı’ apoletini omuzlarına takıyor, üç merkez ilçe ise ilk belediye başkanlarına kavuşuyordu. Osmangazi’nin ilk Belediye Belediye Başkanı Erhan Keleşoğlu, Yıldırım’ın Zeki Eke, Nilüfer’in ise Ziya Güney oluyordu.
94’TE SAKER BAYRAĞI DEVRALDI
27 Mart 1994’teki yerel seçimlerde Bursa, Büyükşehir ve merkez ilçe belediye başkanlarını değiştiriyordu. DSİ 1. Bölge Müdürü olarak kente önemli hizmetlerde bulunan Erdem Saker, ANAP’ın adayı olarak girdiği seçimde ipi göğüslerken merkez ilçe belediye başkanları da yine aynı partiden seçiliyordu. Erdem Saker’le birlikte Osmangazi’de Basri Sönmez, Yıldırım’da Cüneyt Karlık, Nilüfer’de ise Faruk Baykal, başkanlık koltuğuna oturuyordu. Bu dönem Türkiye’de ilk olarak 1/100 bin ölçekli 2020 Bursa il çevre düzeni planını geniş katılım ile hayata geçiren Saker, Kent Konseyi’ni de kurarak katılımcı yönetim anlayışında önemli bir adım atıyordu. Bunların yanında Botanik Park, Hayvanat Bahçesi, Yakın Çevre Yolu, Kütüphane ve Şehirlerarası Otobüs Terminali, Saker’in iz bırakan projeleri arasında yer alıyordu. Saker ayrıca, Bursaray’ın 17 kilometrelik ilk etabının temelini atan başkan olarak tarihe geçti.
DSP’NİN ZAFERİ
1999 yılına gelindiğinde, tabiri caizse ‘sağın kalesi’ olarak görülen Bursa, uzun yıllar sonra sosyal demokrat belediyeciliğe emanet ediliyordu. Genel ve yerel seçimlerin birlikte yapıldığı 18 Nisan 1999’da biraz da, terörist başı Abdullah Öcalan’ın yakalanmasıyla ortaya çıkan ‘Ecevit rüzgârıyla’ seçilen DSP, Büyükşehir’le birlikte merkez ilçe belediyeleri 4-0 kazanarak önemli bir başarı elde ediyordu. Erdoğan Bilenser de, Bursa’nın ‘sosyal demokrat’ yeni Büyükşehir Belediye Başkanı olarak tarihteki yerini alıyordu. O dönem DSP adına Osmangazi’de Hilmi Şensoy, Yıldırım’da Ramazan Altunöz, Nilüfer’de Mustafa Bozbey belediye başkanlık koltuğuna oturuyordu. Özellikle Yıldırım Belediye Başkanı Ramazan Altunöz, ilçe tarihinde önemli bir iz bırakırken, Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey de, tam 4 dönem bu görevi yürüterdek ilçesinin belediye tarihine adeta damga vuruyordu. O dönem Erdoğan Bilenser, Merinos kavşağı üzerine atılan temelin ardından yüzde 3 ile aldığı Bursaray’ın 17 kilometrelik ilk etabını hizmete açarak büyük bir başarı elde ediyordu. 23 Nisan 2002’de yolculu seferlere başlayan Bursaray, Haziran 2003’te de Elektronik Bilet Sistemi’ni devreye alırken, Bursa ulaşımında yeni bir dönem başlıyordu.
AK PARTİ RÜZGÂRI VE HİKMET ŞAHİN
2004 yılına gelindiğinde Bursa’da AK Parti rüzgârı başlıyordu. 2002 Kasım ayında AK Parti hükümetinin iş başına gelmesiyle birlikte tüm ülkede etkili olan AK Parti ve Recep Tayyip Erdoğan fırtınası, Bursa’yı da etkisi altına alıyordu. 28 Mart 2004 tarihinde yapılan yerel seçimler için, daha önce iki dönem İnegöl Belediye Başkanlığı yapan Hikmet Şahin, AK Parti’nin Büyükşehir Belediye Başkan adayı olarak gösteriliyor ve yarışı büyük bir farkla kazanarak koltuğa oturuyordu. Hikmet Şahin’in Büyükşehir Belediye Başkanı olmasıyla Bursa’da yeni bir dönem başlıyor o yıldan bugüne kadar AK Parti yerel yönetimlerde -Nilüfer ve birkaç ilçe hariç- girdiği hiçbir seçimi kaybetmiyordu. Hikmet Şahin’le birlikte o dönem Osmangazi’de Recep Altepe, Yıldırım’da Özgen Keskin, AK Parti adına ipi göğüslerken, Nilüfer’de ise DSP’den CHP’ye geçen Mustafa Bozbey ipi göğüslüyordu. Hikmet Şahin deyince akla hiç kuşkusuz eski Santral Garaj’ın yerine yapılan ve o dönem büyük fırtınalar koparan Kent Meydanı geliyor. Çok tartışılan Kent Meydanı’nın yanı sıra eski Merinos fabrikasının bulunduğu yere yapılan Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi, Şahin döneminde gerçekleşen en belirgin proje olarak göze çarpıyor. Bat-çıklar da bunu takip ediyordu. 2009 seçimlerinde partisinden aday gösterilmeyen Hikmet Şahin, Demokrat Parti adına yarışa katılıyor ancak beklediği sonucun çok uzağında kalıyordu. Hikmet Şahin, 4 Kasım 2009 tarihinde uğradığı silahlı saldırı sonucu ağır yaralı olarak kaldırıldığı hastanede 11 Kasım 2009’da hayatını kaybediyordu. Şahin, Türkiye’de silahlı saldırı sonucu hayatını kaybeden ilk Büyükşehir Belediye Başkanı olarak tarihteki yerini alıyordu.
ALTEPE İKİ KEZ ÜST ÜSTE SEÇİLEN İLK BAŞKAN
29 Mart 2009’da yapılan yerel seçimlerde ise Bursa’da AK Parti zirveyi bırakmazken, Büyükşehir için bir önceki dönemin Başkanı Hikmet Şahin’in yerine o dönem Osmangazi Belediye Başkanı olan Recep Altepe’yi gösterdi. 2009’da Osmangazi’nin yeni Başkanı Mustafa Dündar olurken, Yıldırım’da ikinci kez Özgen Keskin ipi göğüslüyordu. Nilüfer’de ise gelenek değişmemiş Mustafa Bozbey kalesi yine yıkılmamıştı. Özellikle ‘Tarihi Restarosyon’ projeleriyle dikkat çeken Recep Altepe, partisi tarafından 30 Mart 2014’te yapılan yerel seçimlerde de üst üste ikinci kez Büyükşehir Belediye Başkan adayı gösterildi. Seçimleri, en yakın rakibi CHP’nin adayı Necati Şahin’e yüzde 20’nin üzerinde fark atarak yine başkan seçilen Altepe böylece, ‘İki kez üst üste seçilen ilk başkan’ ünvanını almış oldu. O dönem Osmangazi’de Mustafa Dündar ikinci kez başkan seçilirken, Yıldırım’da AK Parti değişmiyor ancak isim değişiyordu. AK Parti, Yıldırım’da 2 dönem başkanlık yapan Özgen Keskin yerine yarışa İsmail Hakkı Edebili’ye katılıyor ve yine kazanıyordu. Nilüfer’de ise Mustafa Bozbey duvarı yine yıkılmıyordu. 2017 yılının ekim ayına gelindiğinde, Recep Altepe’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ‘metal yorgunluğu’ gerekçe gösterilerek istifası istendi. Altepe de, 23 Ekim 2017’de istifa ediyordu.
BÜYÜKŞEHİR’E İKİNCİ İNEGÖLLÜ BAŞKAN
Recep Altepe’nin istifasının ardından 3 dönem boyunca İnegöl Belediye Başkanlığı görevini sürdüren AK Parti’li Alinur Aktaş, 2 Kasım 2017 tarihinde Büyükşehir Belediye Meclisi’nde yapılan olağanüstü oturumda Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevine getirildi. 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde AK Parti’nin Büyükşehir Belediye Başkan adayı olarak gösterilen Alinur Aktaş, en yakın rakibi CHP’li Mustafa Bozbey’i yüzde 2.5 gibi kılpayı bir farkla geçerek, bir nevi atanarak geldiği koltuğa bu kez seçilerek oturmuş oldu. Aktaş, Hikmet Şahin’den sonra ikinci İnegöllü Büyükşehir Belediye Başkanı olarak göze çarpıyor. Aktaş’la birlikte Osmangazi’de üçüncü kez Mustafa Dündar dönemi yaşanıyor, Yıldırım’da da parti değişmiyor ancak isim yine değişiyor ve koltuğa Oktay Yılmaz oturuyordu. Nilüfer ise CHP’li başkandan vazgeçmiyor ve sandıktan Turgay Erdem başkan olarak çıkıyordu.
