MR tetkikinde dünyada birinci olan Türkiye’de kişi başına düşen MR cihazı sayısı OECD ülkelerinin ortalamasının altına düştü. Bu çelişkili durumdan en fazla etkilenen meslek grubu radyologlar oldu. Gazete Habertürk’ten Öznur Karslı’nın haberine göre bir MR cihazı Türkiye’de 150 hastanın işlemini yaparken, bu rakam Avrupa’da 20. İki dakikada bir tetkik okuyan radyologların yüzde 5’i tükenmişlik sendromunda ve işini yapmak istemiyor. Doktorun elle ve dinleyerek yaptığı muayenesinden daha çok MR ve tomografiye güvenen Türk halkı en çok bel ve baş ağrısı için MR istiyor. Yoğunluk nedeniyle bazı görüntüleme tetkikleri randevusu kamu hastanelerinde gece yarısından sonraya veriliyor.
HEKİM MUAYENESİ TATMİN ETMİYOR
Radyolojik tetkiklerin bu kadar çok olmasının ilk nedeni hasta talebi. Hastalar MR ya da tomografi çektirmeden yapılan teşhise güvenmiyor. Hasta memnuniyetini düşürmek istemeyen klinisyen hekimler hastayı görüntüleme tekniklerine yönlendiriyor. Ancak kısa zaman dilimlerine sıkıştırılan tetkikler yetersiz kalıyor, görüntülerin kalitesini düşürüyor. Almanya, Japonya gibi ülkelerden alınan cihazların kalitesinde sorun olmasa da hasta yoğunluğu tetkik ve görüntü kalitesini olumsuz etkiliyor.
Antalya’da düzenlenen 38. Ulusal Radyoloji Kongresi’ne katılan Türk Radyoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Tamer Kaya, görüntüleme tetkikleri arasında en fazla kullanılanın meme kanseri taramasında kullanılan mamografi olduğunu belirterek, tetkik yoğunluğu hakkında şu bilgileri verdi: “Teknisyenler gece çekim yapıyor. Hekim arkadaşlarımız ise bir sonraki gün okuyor. Hastalara gece rutin sağlık hizmeti veriliyor. İdeal olan bir ülkenin günlük şifte dönmesi. Gelişmiş ülkelerde düzen böyle değil. Check- up, mamografi, akciğer kanserinde kişi belli bir yaşı geçmediyse ve sigara içmiyorsa tarama amaçlı tomografi yapılmaması gerekiyor. Mamografide sıklık var. Mamografinin 40 yaşın üstünde ve 2 yılda bir yapılması gerekiyor. Normları biz zaten koyuyoruz. Özellikle tomografi gibi yöntemleri, gerekmedikçe ‘Acaba bir şey var mı?’ diye istemek riskli.”
Kaya, gereksiz mamografi ve tomografi tetkikleriyle ilgili olarak “Özellikle 0-40 yaş altı hastaların gereksiz mamografi ve tomografi tetkikleri yapması radyasyon açısından çok zararlı ve tehlikeli. Radyologların belirli zamanları vardır. Gereksiz tetkik olduğunda hem radyologların hem de bu tür kontrole ihtiyacı olan hastaların zamanları boşa harcanmış olur” dedi.
‘ÖZEL HASTANELER FAZLA TETKİK İSTEYEBİLİR’
Kaya, “Özel hastaneler bu işlemler için SGK’dan ücret alıyor. Suiistimal söz konusu olabilir. Ancak denetleme mekanizmaları da var, her zaman oto kontrol altındayız. Sağlık hizmeti hassas bir konu. Biraz fazla istek yapılabilir. Mesela SGK anlaşmalı bir kurum SGK ile tetkiklerde fazla rakam üzerinden anlaştıysa, kotasını doldurmak için tetkik isteklerini artıracaktır” diyor.
RADYOLOG 2 DAKİKADA BİR RAPOR OKUYOR
Radyologlar 2 dakikada bir tetkik okumak zorunda kalıyor. Sağlıklı bir değerlendirme için gereken minimum süre ise 10 dakika. Bu nedenle radyologların yüzde 5’i işini yapmak istemiyor. Türkiye’deki radyolog sayısı ise Avrupa ülkeleri ortalamasının 3’te birinden daha düşük. Radyolog sayısı 4 bin. Yani kişi başına 5 ya da 6 radyolog düşüyor. Avrupalı hasta için düşen radyolog sayısı ise 15. Bunun yanında Türkiye’de acil radyolojide görev yapan radyolog sayısı artıyor. Acil servislere 100 milyonun üzerinde başvuru var. Bu nedenle artık özellikle şehir hastanelerinde radyoloji birimleri acil servislerin içine ya da yakınına yapılıyor.