Dilek Atlı
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Cumalıkızık, adını Bursa’dan diğer dünya ülkelerine duyuran bir doğal yaşam alanı. Taş yollarından ince ince akan dağ suları, evlerden dışarı sızan mis gibi tarhana kokusu, çeşit çeşit ev yapımı reçelleri ve üzeri üzüm salkımlarıyla örtülü köy kahvesiyle bambaşka bir hayatın mümkün olduğunu ziyaretçilerine gösteriyor.
Tarihle iç içe olan köy, asma katlarından dört mevsim çiçeklerin sarktığı taş avlulu ahşap evleriyle konuklarını büyülüyor. Yaz sonu ve sonbaharın ilk ayları yerli ve yabancı turistleri de ikramları ve el emeği ürünleriyle kendine hayran bırakıyor.
Uludağ’ın güney eteklerine kurulmuş beş ‘Kızık’ köyünden biri olan Cumalıkızık’ın kuruluşu yaklaşık 1300’lü yıllara kadar uzanıyor. Birçok film ve diziye de mekân olan ünlü köy, Uludağ’ın etekleri ile vadileri arasında kalan köylere verilen kızık adına ek olarak, diğer kızık köylerinde yaşayanların eskiden Cuma namazı için toplandığı yer olması nedeniyle ‘Cumalıkızık’ adıyla anılıyor.
Bir başka söylenceye göreyse, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey’in köyün kurulduğu günün cuma günü olması sebebiyle bu köye “Cumalıkızık” adı verildi.
Önceleri bir vakıf köyü olan Cumalıkızık’ta tarihi doku oldukça iyi korunarak Osmanlı’nın erken döneme ait kırsal mimarisinin en iyi örneklerini sergiliyor. Bu özelliği sayesinde de tarih ve doğa yolculuğuna çıkmak isteyen dünya insanlarının yolu Cumalıkızık’a düşüyor.
TURİSTLİK BİR CENNET…
Meydanda yer alan Cumalıkızık Cami’nin yanında köy yaşamında kullanılan tarihi eşyaların sergilendiği Cumalıkızık Etnografya Müzesi bulunuyor. Ziyaretçilere hem tarih ve mimari, hem de doğa yaşamını aynı anda deneyimleme şansı veren köyde her yıl haziran ayında “Ahududu Şenliği” düzenleniyor. İncir, böğürtlen, çilek ve şeftalisiyle tanınan köy, şenlikle birlikte ahududu zamanı turist akınına uğruyor.
Köyde yaşayan Bursalıların el emeğiyle yaptığı tarhana, erişte, mantı, bal, reçel ve yufkalar ziyaretçilerce satın alınıyor. Köyde yün şal, yelek ve patik satışları da revaçta. Ceviz, kestane de doğal lezzetler arasında.
Köyde, caminin yanındaki Zekiye Hatun Çeşmesi ve tek kubbeli hamam ile Bizans döneminden kalma bir kilise kalıntısı da dikkat çekiyor. Cumalıkızık, Bursa’nın dünyaya açılan tarihi kapısı niteliğini taşımayı sürdürüyor.
Evlerin özel mimarisi
Moloz taş, ağaç ve kerpiçten yapılan ünlü “Cumalıkızık evleri”, genelde üç katlı oluşuyla dikkat çekiyor. Üst katlardaki pencereler kafesli veya cumbalı olurken, ana giriş kapılarındaki kulplar ve tokmaklar dövme demirden yapılı. Kapıların birer avlu ve iç bahçeye açıldığı ve köylülerin yabancı ziyaretçileri buralarda konuk ettiği evler genellikle mavi başta olmak üzere sarı, beyaz ve mor renklerle boyalı. Evlerin arasında kaldırımsız, taş döşeli, çok dar sokaklar turistlere şehir hayatından uzak bir deneyim sunuyor.