Sosyal Güvenlik Kurumu’na yıllarca prim ödediniz ancak emekliliğe hak kazanamadınız. Bu durumda ödediğiniz primleri geri alabilirsiniz.
Okurlarımızdan Emel Hanım gönderdiği e-postasında; emeklilik için gerekli olan yaş şartını tamamlamasına karşın geçmişte çok fazla sigortasız çalıştığı için bir türlü ödemesi gereken primi tamamlayamadığını, bundan böyle de sağlık problemleri nedeniyle çalışmak istemediğini söylüyor ve ödediği primleri geri alıp alamayacağını soruyor.
– Emekli olamazsanız toptan ödeme var
Sosyal güvenlik sistemimizde bir kişinin emekliliğe hak kazanabilmesi için bazı şartların birlikte gerçekleşmesi gerekiyor. Bunlar, belli bir yaşa ulaşılması, belli bir süre prim ödenmesi ve sigortalılık süresinin doldurulması. Bu şartlardan birisi gerçekleşmezse emekli olabilmeniz mümkün değil.
Ancak, bir kişi emeklilik için yaş şartını doldurmasına karşın diğer şartları sağlayamaması halinde talep etmesi durumunda ödediği primleri yaşlılık toptan ödemesi adı altında geri alabiliyor.
– Alınacak tutar ne kadar?
Yaşlılık toptan ödemesinin miktarı kişinin sigortalılık statüsüne göre değişiyor.
– Eğer kişi işçi ise kendi adına bildirilen (yani işveren adına ödenenler hariç) malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primleri,
– Eğer kişi işveren/esnaf ise ödediği tüm malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primleri,
– Primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilebiliyor.
SORU CEVAP
ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ YOKSA CEZA VAR
Cevap: Hüseyin Bey haklısınız. Gerçekten de çalışma hayatına ilişkin o kadar çok kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge vs. var ki biz bile takip etmekte zorlanıyoruz. Ancak hukuk sisteminin de ana bir kuralı vardır: Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz. Bu sebeple getirilen yükümlülükleri takip edip uygulamaktan başka çareniz yok.
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre işyerinizde 15 işçiniz varsa bir tane de çalışan temsilcisi bulundurmanız gerekiyor. İşveren olarak işyerinizde çalışan temsilcisinin kim olacağına siz karar veremiyorsunuz. İşçileriniz bir seçim yapıyor ve çalışan temsilcilerini belirliyor. Şayet işyerinde yetkili bir sendika varsa çalışan temsilcisini belirlemek için seçim yapmaya gerek yok. Bu durumda işyerindeki sendika temsilcisi aynı zamanda çalışan temsilcisi olarak görevlendiriliyor.
Eğer işveren olarak işyerinde çalışan temsilcisi görevlendirmezseniz 2022 yılı için 3.479 ila 10.437 TL arasında idari para cezası ödemek zorundasınız. Ayrıca, çalışan temsilcisinin önerilerini dikkate almıyor, tedbir alınmasını isteme hakkını ihlal ediyorsanız 5.224 ila 10.448 TL arasında ceza ödemeniz gerekiyor.
BORÇLANMA YAPSANIZ DA EMEKLİ OLAMAZSINIZ
Soru: Fatih Bey, 13 Mart 1974 doğumluyum ve 16 Kasım 1993’te ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladım. Bugüne kadar da 5230 gün ödenmiş primim var. 1992 yılında yapmış olduğum askerliği borçlanırsam erken emekli olabilir miyim? (Emre S.)
Cevap: Emre Bey, verdiğiniz bilgilere göre emekli olabilmeniz için 54 yaşını doldurmanız ve 5675 gün prim ödemeniz gerekiyor. Buna göre 445 gün prim eksiğiniz var. Ancak bu süreyi askerlik borçlanması ile ödeseniz bile yaşa takılıyorsunuz ve 54 yaşını beklemeniz gerekiyor. Yani 13 Mart 2028 yılında emekli olmanız söz konusu. Bu sebeple askerlik borçlanması yerine bu süreleri çalışarak doldurmanız sizin açınızdan daha uygun ve ekonomik olacaktır.