Bilindiği üzere bu yıl haziran ayına denk gelen Kurban Bayramı 6 Haziran Cuma günü başlayıp 9 Haziran Pazartesi günü sona erdi , Konuyla ilgili her yıl olduğu gibi bu yılda çok sayıda soru aldım. Konunun detaylarını bugünkü yazımızda açıklamaya çalışacağım.
Kurban Bayramı tatili nedeniyle vatandaşlarımız tatile giderken bugünlerde çoğu işyerleri kapalıydı. Buna karşın kapalı olması pek mümkün görülmeyen sektörlerde çalışılması bir zorunluluk arz ettiğinden Özellikle turizm, ulaştırma ve market işyerleri bayramda da vatandaşlara hizmet verildi.
Dolayısıyla birçok çalışan bayramda da işbaşı yaptı. Hiç kuşkusuz bayramda yapılan çalışmalar ile ilgili en fazla aldığımız sorular ise çalışmak zorunda olup olunmadığı ve ücretin nasıl hesaplanacağı hakkında. Daha önceki yazılarımızda da açıkladığımız bu konunun detaylarını bugünkü yazımızda tekrar açıklamaya çalışacağız.
Genel ve özel esaslar
Kurban Bayramı’nda açık olan ve işçi çalıştıran işyerlerinde uyulması gereken kurallar ve bordrolama işlemleri önem arz etmektedir. Aşağıda bu hususa ilişkin bilgilere yer verilmiştir:
- İşverenler işçilerine bayram günlerinde çalışmayı zorunlu tutamazlar. Eğer çalıştırmak isterlerse de işçinin onayını almak zorundadırlar. Söz konusu onayın iş sözleşmesinde yer alması yeterlidir.
- Çocuk işçiler (14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış işçiler) ve genç işçilerin (15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış işçilerin) ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmaları yasaktır. Bu günlerde çalıştırılmayan çocuk ve genç işçilere de normal ücretleri tam olarak ödenmesi zorunludur.
- İşçinin bayramda çalışmaması halinde, işveren tarafından işçiye o günün ücreti tam olarak ödenmek zorundadır. Yani bayramda çalışmayan işçinin ücretinden kesintiye gidilmesi mümkün değildir.
- Bayramda işyerinin açık olması ve işçi çalıştırılması halinde işverenler çalışan işçilerine normal ücretlerinin yanı sıra ekstra bir ödeme yapmak zorundadır. Yapılacak ekstra ödemenin tutarı ise normal ücretin bir katıdır. Yani bayramda ödenen ücretler %100 zamlı olacaktır. Bir örnek vermek gerekirse; günlük ücreti 1000 TL olan bir işçi Ramazan Bayramı’nda çalışmışsa günlük 2000 TL ücret alacaktır.
- Bu yıl Ramazan Bayramı’nın ilk günü aynı zamanda Pazar gününe denk gelmiştir. Bayramda yapılan çalışmanın hafta tatiline denk gelmesi, ancak haftalık 45 saatlik çalışma süresinin aşılmaması halinde o güne ilişkin ücret ödemesi %100 artırımlı olacaktır. Şayet bu çalışma nedeniyle haftalık 45 saatlik çalışma süresi aşılıyorsa ücret %150 artırımlı yapılacaktır.
- Bayramda çalışan işçiye müteakip günlerde izin kullandırılarak ilave ücret ödenmemesi mümkün değildir. Bayramda yapılan fazla çalışma olmayıp bu çalışmaların denkleştirilmesi veya serbest zaman kullandırılması da söz konusu değildir.
- İşverenler yukarıda belirttiğimiz hususlara dikkat etmezlerse bazı cezalarla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle ücretlerin doğru şekilde hesaplanmasına ve ödenmesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Bayramda çalıştırdıkları işçiye zamlı ücret ödenmemesi halinde eksik ücret ödenen işçi başına ve eksik ödenen her ay için 2179 TL idari para cezası (2025 yılı için) söz konusudur.
- Ayrıca, eksik ödenen ücret nedeniyle geçmişe dönük verilmesi muhtemel ek prim belgeleri nedeniyle SGK’ya da idari para cezası ödenmesi söz konusudur.
Önemli bir yargı kararı
İşçinin genel tatilde kaç saat çalıştığına bakılmaksızın tam günlük ücret ödenmesine ilişkin bir Yargıtay kararı özeti aşağıdadır.
“İş Kanunu’nun 47. maddesindeki açık düzenleme karşısında ulusal bayram genel tatillerde çalıştığı anlaşılan davacının çalıştığı her bir ulusal bayram genel tatil günü için ilave 1 yevmiyeye (aylık maktu ücret/30) daha hak kazandığı gözden kaçırılarak hesaplamanın çalışılan saat üzerinden yapılması hatalıdır. İşçi ulusal bayram-genel tatil günlerinde 1 saat dahi çalışsa tam yevmiyeye hak kazanır.” (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2016/20521 E. , 2020/6790 K.)