ABD’nin en tanınmış sismologlarından “Deprem Kadın” lakaplı, California’dan Dr. Lucy Jones ve tektonik hareketler uzmanı Georgia Üniversitesi Skidaway Oşinografi Enstitüsü Direktörü Profesör Clark Alexander, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere ilişkin AA’ya değerlendirmelerde bulundu.

Doğu Anadolu fay hattının, California’daki San Andreas fay hattına çok benzeyen, “doğrultu atımlı” dikey bir fay hattı olduğunu belirten Jones, “Bu da sarsıntının insanlara çok yakın şekilde Dünya yüzeyinin yakınına kadar salındığı, yani insanların, diğer birçok deprem türünden çok, sarsıntının kaynağına daha yakın konumlandığı anlamına gelir ve bu nedenle tam fay boyunca, gerçekten çok yüksek seviyelerde sallanma görebilirsiniz.” dedi.

Jones, Türkiye’de ilk depremden sonra yaşanan ikinci büyük depremin de sıra dışı olmadığını düşündüğünü belirterek benzer durumlarda görülen artçı şokların ana şoktan daha büyük olmasının aynı dağılımın bir parçası olduğunu ve büyük fayların bu şekilde hareket ettiğini ifade etti.

Türkiye’deki depremin derinliğine ilişkin de Jones, “Yaklaşık 17 kilometre derinlikte başladı ancak yüzeye doğru parçalandı. Yani onun gerçekten 17 kilometrede olduğunu düşünmeyin, orası ile Dünya yüzeyi arasındaki alandaydı. Bu sığ bir deprem olarak kabul edilir.” dedi.

Jones, 7,8 büyüklüğünde depremin tipik olarak dünyada yılda bir iki defa görüldüğünü ancak bunların genellikle derin tabakalarda veya insanları çok etkilemeyen uzak noktalarda meydana geldiğini söyledi.

İnsanların büyük fay hatlarına yakın olmasının depremlerde büyük yıkıma yol açtığına dikkati çeken Jones, şöyle devam etti:

“Türkiye’nin California gibi Uluslararası Yapı Kanunu’na uyduğunu ve mükemmel mühendislere sahip olduğunu söyleyebilirim. Burada, ABD’de, onlarla çalıştım. Onlar uluslararası deprem mühendisliği topluluğunun ayrılmaz bir parçası. Dolayısıyla Türkiye’nin ABD’de sahip olduğumuzdan farklı kodları veya farklı mühendisleri olduğu söylenemez. Ancak harika bir tasarıma sahip olmanız, harika bir binaya sahip olduğunuz anlamına gelmiyor. Binaların olmasını istediğiniz gibi olmamasının da çeşitli sebepleri vardır.”

Eski binaların önceki yapı kanunlarına göre dikildiğine işaret eden Jones, bu konuda ikinci sorunun da yeni yapı kanunlarının yerel makamlarca denetlenmesi ve uygulanmasının önemli olduğunun altını çizdi.

Jones, Kahramanmaraş merkezli depremlerin zamanla azalacak artçı sallantılar dışında başka fay hatlarında şiddetli depremlere neden olma riskinin çok düşük olduğunu düşündüğünü sözlerine ekledi.

“Fayın türü ve bulunduğu deprem sistemi için oldukça büyük bir depremdi”

Profesör Clark Alexander da California’da depremlere aşina olarak büyüdüğünü belirterek Türkiye’deki Doğu Anadolu fay hattı için, “Bu tektonik kuvvetler milyonlarca yıldır aktif, dolayısıyla bu var olan fay sistemleri muhtemelen aynı tür zaman dilimlerinde depremler üretmektedir.” dedi.

Alexander, “Eğer bu depremi dünyanın diğer yerlerindeki diğer depremlerle karşılaştırırsanız, büyük ancak şiddeti bakımından kesinlikle benzersiz değil.” şeklinde konuştu.

Türkiye’deki depremin şiddetinin fay hattında meydana gelen parçalanmaya bağlı olduğunu vurgulayan Alexander, “Yani bu, fayın türü ve olduğu deprem sistemi için oldukça büyük bir depremdi.” ifadesini kullandı.

Alexander, bu tür depremlere daha dayanıklı yeni bina standartlarına da dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizerek “Gelecekte başka olayların da olacağını biliyoruz ve kendimizi hazırlamalıyız. Bunların ne zaman olacağını tahmin edemeyiz ama bu depremleri yaşanabilir kılmak için ilerleme kaydedebiliriz.” dedi.

AA