Son yıllarda “bağımlılık” kelimesinin kullanıldığı pek çok tanımlama olduğunu belirten Sarıkaya, “İlişki bağımlılığı, aşk bağımlılığı, internet bağımlılığı, kumar bağımlılığı bunlardan en popüler olanları. Ancak son on yılda tüm dünyada giderek artan madde bağımlılığının ülkemizde de bireysel ve toplumsal önem taşımaya başladığını” ifade etti. Madde bağımlılığı; zarar verici sonuçlarına karşın, zorlantılı bir şekilde madde arama ve kullanma ile karakterize süreğen ve tekrarlayıcı bir beyin hastalığı şeklinde tanımlanabileceğini belirten Dr. Sarıkaya, şunları kaydetti.

“Toplumda genellikle bağımlılığı bir irade sorunu olarak görme eğilimi vardır. Ancak bağımlılık bir iradesizlik değildir; bağımlılık kişinin ruhsal ve bedensel sağlığını, davranışlarını, sosyal uyumunu ve işlevselliğini etkileyen bir hastalıktır. Bağımlılıkta; maddeyle ilk karşılaşma, deneysel kullanım, kötüye kullanım ve bağımlılık aşamasına ilerleyen çeşitli evreler vardır.  Bu nedenle madde bağımlılığının erken tanınması tedavi sürecinde büyük önem taşımaktadır.”

Gözlerde kızarıklık, uyuşukluk hali, konuşmada ve hareketlerde yavaşlama, huzursuzluk, aşırı uyku ya da uykusuzluk hali, davranış değişiklikleri, yalan söyleme eğiliminde artış bireyin madde kullanımının olabileceğine işaret eden belirtilerdir diyen Dr.Sarıkaya;  kesin tanısı ise kişiden alınan öykü, yoksunluk belirtilerinin gözlenmesi, idrar testi, adli durumlarda kan testleri ve saç testi ile konulduğunu söyledi.

Kişilik özellikleri maddeye ilk başlama önemli

Bu hastalığın gelişmesi ve ilerlemesinde birçok biyolojik ve çevresel etkenler rol oynadığını ifade eden Dr.Sarıkaya açıklamalarına şöyle devam etti:

Erken dönemde alkol ve madde ile ilk karşılaşmada çevresel faktörler önem taşımaktadır. Özellikle ergenlik döneminde akran etkisi bağımlılığın gelişmesinde önemli bir risk etkenidir. Ergenlik döneminde kimlik arayışı, grupta kabul görme gereksinimleri ve kullanılan maddelerin ortamda kolay bulunur olması grup içinde kullanımını kolaylaştırmaktadır. Yapılan bağımlılık araştırmaları, kişilik özelliklerinin madde bağımlılığında maddeye ilk başlama ve bağımlı olma sürecinde etkili olduğunu göstermektedir. Bağımlı bireylerin yenilik ve haz içeren etkinliklere daha yatkın, buna karşın zarardan kaçınma, riskli davranışlardan kaçınma gibi kişilik özelliklerin az geliştiği saptanmıştır. Bağımlılık oluşumunda genetik faktörler de önemli bir faktördür. Aile bireylerinde alkol veya madde bağımlılığı tanısının olması kişinin bağımlı olma riskini arttırmaktadır. Ayrıca aile bireylerinin alkol veya madde kullanımının olması sosyal öğrenme modeli ile çocuklarda yatkınlığa sebep olabilmektedir. Aile hem bağımlılık öncesi evrede hemde tedavi aşamasında en önemli faktördür. Aile içi etkileşimin güçlü olması, duyguların aile bireyleri bireyleri arasında kolay ifade edilir olması bağımlılık için koruyucu bir faktördür. 

Dünya genelinde her 100 000 ölümden 39′ u alkol ve madde kullanımının katkıda bulunduğu nedenlerden olmaktadır. Madde kullanım yaygınlığı erkeklerde kadınlara oranlara daha fazladır. Psikoaktif madde kullanım çeşitliliği ülkelere göre değişmektedir. Dünya genelinde ve ülkemizde son yıllarda sentetik kannabinoidlerin kullanımı artış göstermiştir. İlimizde de tedavi merkezlerimize madde kullanımı nedeniyle başvurularda sentetik kannabinoid kullanımına sık rastlanmaktadır. İlimizde Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneler Birliği’ ne bağlı AMATEM (18 yaş üzeri) ve ÇEMATEM (18 yaş altı) kliniklerinde alkol ve madde kullanımı nedeniyle başvuran hastalara tedavi ve danışma hizmeti verilmektedir. Bu tedavi merkezlerine başvuran hastalar ayaktan ya da yatarak tedavi planına alınmaktadır. Tedavi süresince psikiyatrik değerlendirmeler sonucunda kişinin ihtiyacı doğrultusunda farmakoterapi, bireysel ve grup psikoterapileri, aile destek grupları, spor etkinlikleri, uğraş terapileri,  kişinin tedavi sonrası sosyal uyumunun arttırılmasına yönelik programlar düzenlenmektedir. Yine Bursa Büyükşehir Belediyesi GADEM (Gençlik Aile Danışma Eğitim Merkezi)’ de alkol ve madde kullanımı olan bireyler ve ailelerine danışmanlık, destek hizmetleri verilmektedir.

Madde bağımlılığı sadece kullanan bireyi değil, aileyi, çevreyi ve toplumu etkileyen ciddi bir beyin hastalığıdır. Bağımlılık aniden gelişen bir hastalık değildir. Bir süreç içinde gelişir; çoğu birey ve aile bu sürecin farkında değildir. Bağımlı olmadan önceki evrede ailelerin bilinçlenmesi, aile içi olumlu etkileşimlerin kazanılması oldukça önemlidir. Unutulmamalı ki bağımlılık;  iyileşebilen bir hastalıktır.