Röportaj: Murat GÜNAY

Kamera: Bircan ÖRSEL / Kurgu: Dilek ÖZYER

Bursa Deri İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkan Vekili Murat Çağlar’a göre 2024 yılı hizmet kalitesinin ve yatırımların arttığı bir yıl oldu. 2025 yılında ise iki büyük projeyle verimliliğin daha da artırılması hedefleniyor.

Sayın Murat Çağlar, Bursa Deri İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi kentin köklü sektörlerinden biri olan dericilik sanayisi için önemli bir katma değer üretiyor. 2024 yılında bölgenizde ne gibi gelişmeler yaşandı?

2023 yılında bölgemizde ciddi anlamda boş parsellere inşaat ruhsatı verdik. 2024 yılı bu yatırımların gerçekleştiği bir yıl oldu. Şu an, 15-16 tane aktif fabrika inşaat yatırımları devam ediyor. Ciddi anlamda iş yeri açma ruhsatlarını verdik. Bölgemizde doluluk oranı şu an ciddi bir seviyeye yükseldi. Tahmin ediyorum, 2025 yılında parsellerin yüzde 90’ında üretim başlamış olacak. Şehir dışından, özellikle İstanbul’dan yatırımcılar bölgemize geliyorlar. OSB’mizin ham deri işleme kapasitesi Türkiye’de 1. sırada ve Avrupa’da 3. sıradadır. 2024 yılında OSB’mizin altyapısını kuvvetlendirdik. Elektrik ve su altyapısında bakım ve güncelleme yatırımlarımıza devam ettik. Ayrıca bütün parsellere fiber optik internet hatları çekildi ve böylece bölgedeki firmaların dijital dönüşümle ilgili altyapı çalışmalarını tamamladık. Bütün bunların yanı sıra Jandarma Karakolumuz ve İtfaiye İstasyonumuz devreye girdi. Karakol ve İstasyon sadece bizim OSB’mize değil aynı zamanda civardaki başka OSB ve köylere de hizmet veriyor. Hatta geçen yaz bölgemizdeki fabrikalardan birinde çıkan yangın bu istasyonumuz sayesinde büyük zarar vermeden söndürüldü.

Deri sanayi sektörünün sorunları var mı? Şu anda en çok sorun yaşadığınız konu nedir?

Sektörün en büyük sorunlarından biri ham deri kaynağının iç piyasada az olmasıdır. Bir diğer sorunumuz ise ham deride ithalata bağlı olmamızdır. Deri sanayicileri işledikleri derileri ayakkabı, çanta, kemer ve deri ceket-mont gibi ürünler üreten firmaları satarlar. Daha da önemli bir sorun var o da ölçek ekonomisine geçememektir.

Ölçek ekonomisine geçiş deri sanayisi ve bölgeniz için faydalı olur mu sizce?

Dericilik bir zanaattır, el emeği gerektirir ve bir anlamda ustalıktır. Bilinmezliği çok olan, belli ustaların deneyimleriyle değer kattıkları bir meslektir dericilik. 1950’lerden sonra Türkiye’de tabakhanecilik küçük işletmeler olarak 2000’li yıllara kadar geldi. Bursa’da Soğanlı Köyü’nde ve İstanbul’da Kazlıçeşme Mahallesi, İzmir’de Yeşildere Bölgesi’nde geleneksel yöntemlerle deri işlemeciliği yapılıyordu. Ancak 2000’lerden sonra artık modernleşme ihtiyacı çıktı ortaya. O zamandan sonra daha ileri teknolojili ve daha büyük tesislere geçildi. Böylece tabakhanecilikten deri sanayiciliğine geçiş yaşandı. Bu evrimleşme ile ilgili büyük yatırımlar yapıldı ki en büyükleri bizim bölgemizde bulunuyor. Ölçek ekonomisini biz sanayiciler olarak yakaladık ama bizim müşterilerimiz yani bizim tedarik yaptığımız ayakkabı ve çanta imalatçıları artık atölye tipi üretimden fabrika türü, ekonomik ölçeği yüksek üretimlere geçmelidir. Böylece maliyetlerini düşürebilirler ve rekabet güçleri artar. Dediğim gibi sektörün şu andaki en büyük sıkıntısı budur.

Dünya ölçeğinde üretimleri inceliyor musunuz? Hammadde olarak işlenmiş deriyi kullanan imalatçıların rakamsal verileri hangi büyüklükte olmalı?

Dünya ölçeğine çıktığınız zaman, günde 20.000 – 50.000 çift ayakkabı üreten tesisler görüyoruz. Türkiye’de yapılan ayakkabı üretimi işletme başına, günlük olarak tahminen 300 – 400 çift civarındadır. Bunlar daha çok butik, küçük atölye tipi ama bant sistemi olmayan, tezgâh düzeninde çalışan işletmelerdir. Bu işletmelerimizin bir an önce daha geniş alanlara geçerek modern teknolojilerle, daha yüksek volümlerde, daha hızlı üretim yapmaları gerekiyor. Biz ise, ham deriyi ara mal haline getirerek veya nihai mal haline getirerek deriye ihtiyacı olan ülkelere pazarlamanın peşindeyiz. Yani ihracat yapmamız gerekiyor. İDMİB (İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği) verilerine göre, pandemi çıkışında, 2 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşıldı. Yaklaşık olarak 500 – 600 milyon dolarlık ihracat fazlası veren bir sektördük ama bu durum değişti. 2023 yılında bu rakam 1.8 milyar dolara geriledi. 2024 yılında da 1.5 milyar dolar seviyesine düştük. Maalesef aynı süreç içinde ithalat arttı. Sektör açısından dünyadaki yüksek enflasyonun ve ülke içindeki döviz kurları ile ilgili durumun olumsuz etkileri var. Bu gerilemenin sebeplerinden biri olarak yurtdışındaki talebin az olmasını gösterebiliriz. Özellikle en büyük müşterimiz olan Avrupa Birliği’nde tüketimde ciddi bir azalış yaşanıyor. Bir önemli etki de Ukrayna – Rusya savaşı yüzünden yaşandı. Bu iki büyük pazarı da kaybettik. Bütün bu etkenleri üst üste koyunca sektörümüzdeki yavaşlama kaçınılmaz oldu.

Bursa Deri İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi 30. yaşına girdi ve siz güzel bir buluşma organize ettiniz. Şahsınızda, Bursa’daki deri sektörü emekçilerini ve işverenleri kutluyoruz. Bölgenizin 30 yıllık gelişiminden de söz eder misiniz?

Bir OSB’nin doğum günü Müteşebbis Heyeti’nin kurulduğu gündür. Bu oluşum 1994 yılında başladı. Dolayısıyla bizim için 2024 yılı önemliydi. Başta Bursa Valimiz olmak üzere şehir protokolü sağ olsunlar bizi yalnız bırakmadılar. Bursa köklü bir dericilik tarihine ev sahipliği yapan bir şehirdir. Hatta Şeyh Edebali’nin de bir ‘tabbah’ olduğu söylenir. Kaldı ki 1934 yılına kadar Bursa’daki tabakhaneler Tahtakale bölgesinde, şimdiki Temiz Cadde’de bulunuyordu. 1935 yılında Soğanlı Köyü’ne taşınmışlar. Böylesine bir tarihi olan sektörümüzün büyükleri, başta Take ailesinin ve Güvenç ailesinin büyüklerini, bu mesleğe emeği geçen büyüklerimizi vefa duygusuyla onurlandırmak istedik. Yaklaşık 15 kişiye sembolik sertifikalar verdik. Güzel bir buluşma oldu ve sektörümüzün bütün temsilcilerini bir araya getirdik.

Sayın Çağlar, sektöre yeni kan kazandırılıyor mu? Gençlerin dericilik sanayisine ilgi duyması için neler yapılıyor?

Şu an yüksek öğretim anlamında Ege Üniversitesi’nde 4 yıllık ‘Deri Mühendisliği’ bölümü var. Onun dışında bir iki tane yüksek okul var. Ancak bu rakam yeterli değil. Biz OSB olarak bu öğrencilere burslar veriyoruz. Teşvik amaçlı bu burslarımızı önceden duyuruyoruz. Bu tamamen sektörün kendi içerisinde yeni çalışanları yetiştirmesi ile alakalı bir durum.

Son olarak 2025 yılı için ne gibi planlarınız var? Bursa Deri İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi ile ilgili öngörüleriniz nelerdir?

2025 yılı bölgemiz için ciddi anlamda bir yatırım yılı olacak. İki büyük proje var önümüzde. Bir tanesi, bölgemizin sınırları içinde bulunan göletin üzerine güneş enerjisi santrali projesidir. 4 Mega Wattlık bir santral kuracağız. Şu an bunun uygulama projeleri çiziliyor. İlk altı ayda, sanayi bakanlığımız ile beraber ihaleye çıkacağız. İkinci altı ayda da bunun kurulumu olacak. Bu Türkiye’de bir ilk olacak. Bizim için bir vizyon projedir. İkinci önemli proje de, şu an 8.000 metreküplük günlük kapasitesi bulunan atık su arıtma tesisimizin kapasitesini 12.000 metreküpe çıkartacağız. Böylece arıtma tesisimizin bütün teknolojisini tamamen yenilemiş olacağız. Sektör olarak bakarsak, 2025’in, geçen yıldan daha olumlu geçeceğini düşünüyorum. Dünyada, Türkiye’de ve Bursa’da ekonomik anlamda düzelmeler yaşanırsa, uluslararası pazarlarda daha rekabetçi duruma gelebiliriz diye düşünüyorum.