Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Ali Erman Aytac, “Fiyat değişikliklerinin belki en önemli etkisi tahsilatlara yansıyıp yansımayacağı noktasındaydı. 2022 senesinin bütçesini yaparken biraz daha açıkçası ihtiyatlı yaptık geçen senenin oranlarını baz aldığımızda bir miktar daha geç tahsilatlar gelebileceğini düşündük ama ocak ve şubat değerlerine baktığımızda tabii bir önceki seneyle kıyaslıyoruz bir önceki seneye gittiğimizde de son iki senenin gündemi pandemiydi” şeklinde konuştu.

“Tahsilatlarda oran olarak bir gerileme görmedik”

Aytac, “Açıkçası o ilk pandemi döneminde de martla haziran arasında bizde çok ciddi bir bakiye birikimi olmuştu. Ondan sonrasında yavaş yavaş erimişti. O dönemde herhangi bir ihbar, kesme işlemi yapmadığımız için beklemişti. Açıkçası ocak, şubat değerleri bizim normal değerlerle paralel bir şekilde gerçekleşti. Dolayısıyla o noktada çok fazla bir gerileme olduğunu görmedik. Özellikle sanayi tarafında zaten çarklar dönüyor. Onların bu maliyetleri satış fiyatlarına yansıttıklarını düşünüyoruz. Daha çok bizi endişelendiren konutlar ve ticari işletmeler tarafındaydı. İlk iki ayın değerleri bizim eski senenin değerlerinin de hatta bir miktar üstünde. Çünkü geçen senenin de ilk 3-4 ayı yine idari kısıtlamalarla geçmişti orası da çok rahat aylar değildi özellikle hizmet sektörü için. Bu sene için baktığımızda tahsilatlarda oran olarak bir gerileme görmedik” dedi.

Elektriği kesme süreci nasıl işliyor?

“Mevzuatta bahsedilen durum şu şekilde. Faturayı bırakıyoruz. 10 günlük bir son ödeme tarihi var. Onu veriyoruz. 10 gün içinde ödenmezse ikinci ihbar dediğimiz borç hatırlatma hem SMS ile hem kağıt olarak müşterimize bırakıyoruz. Orada da 5 iş günü içinde ödenmezse kesme hakkına sahibiz. Mevzuat bunu söylüyor. Fatura bırakıldıktan sonra son ödeme tarihi artı ihbar süreleriyle beraber baktığımızda yaklaşık 20-25 günlük en erken kesme tarihi var” ifadelerini kullanan Aytac, “Bizim uygulamalarımıza gelince biz 2016’dan bu yana müşteri lehine birkaç uygulamamızı devreye aldık. Bir tanesi mesken müşterilerimizin kendi fatura son ödeme tarihlerini belirleme hakları var. Bu hak derken, mevzuatın sunduğu değil, bizim şirketimizin yaptığı bir uygulama. Müşterilerimiz, fatura son ödeme tarihlerini maaşlarını aldıkları döneme göre belirleyebiliyorlar. Bu uygulamamıza Esnek Fatura uygulaması diyoruz. İkincisi de yaklaşık 5 sene önce biz tüm müşterilerimizi A’dan E’ye kadar geçmiş dönemdeki ödeme performanslarına göre puanlandırdık. A grubu müşteriler hiç geciktirmeden zamanında ödeyen daha çok otomatik ödemede talimatı bulunan müşterilerimizin oluşturduğu grup. B grubu biraz geciktirse de ihbara, kesmeye düşmeden ödeyenler. C’den E’ye kadar da kötüleşerek gidiyor. E grubu kesmeden ödeme yapmayan bir müşteri grubu. Bu kapsamda A, B, C grubunda biz kesinlikle ilk faturada zaten kesme yapmıyoruz. Bu bir mesken müşterisi için de geçerli, bir tane sanayi tesisi için de geçerli, dernekler, vakıflar için de geçerli. Bu A, B, C gruplarının toplamına baktığımızda yüzde 85 ila 88 arasında bir müşteri grubumuza tekabül ediyor” açıklamasını yaptı.

Tek istisna Bursaspor’a

Ali Erman Aytac, “CHP böyle bir karar almış. Orada 1 faturalık borç duruyor. Biz CHP de olsa başka bir yer de olsa biraz önce de bahsettiğimiz uygulamamıza istinaden ilk faturada enerjiyi kesmeyecektik. İkinci fatura çıkıp eğer ödeme yapılmazsa diyalog yoluyla tekrar hatırlatmalarımızı yaparız sonrasında duruma bakarız. İkinci fatura çıkıp son ödeme tarihi geçtikten sonra daha sağlıklı bir yorum yapabiliriz. Şu an kesmememizin sebebi müşteri memnuniyetinde herkese uyguladığımız bir kapsam. Kime istisna var dersek çok kamuoyuna mal olduğu için herkesin de bildiği bir durum Bursaspor. Bizim şehrimizin tek istisnai durumu o. Bursaspor’da geçmiş dönemden gelen borçlar var. Son yönetim bütün dönem faturalarını ödedi. Geçmişten de bir ödeme yaptı. İnşallah o tarafta da bir protokol kapsamında, düzen içinde ilerliyoruz” dedi.

“Denetlenmeme gibi bir durum söz konusu değil”

“Şirketler özelleşti. Türkiye’de bizim gibi 20 tane daha şirket var. Toplam 21 tane şirket var. Bu şirketler özel şirket olmasına rağmen kamu hizmetini yerine getiriyorlar. Devlet buraları işletme hakkını devretti özel şirketlere. Dolayısıyla fabrikalar gibi değil. Fabrikalar satıldı, dolayısıyla isterse orayı kapatır, isterse işletir” görüşünü kaydeden Aytac, “Biz bir nevi bu işin kiracısıyız. Lisans süremizin bittiği 2036 döneminde şirket tekrar devlete devrolacak. Dolayısıyla şirketler buralarda kiracı hükmünde. İkinci konu bu sektör tamamen düzenlemeyi tabi bir sektör. Bizim tarafta baktığımızda yüzde 2.38’lik kar marjı EPDK tarafından belirlenen bir marj. Dolayısıyla biz daha çok kar elde etmek istiyoruz deyip yüzde 5 kar da edemeyiz. Yüzde 1 kara düşeyim de diyemeyiz. EPDK 2.38’i belirliyor, her ayki satışlardan o değer çıkıp, ondan sonrasında bir fazla varsa bir fiyat eşitleme dediğimiz mekanizma var, başka tarife mekanizmasına gidiyor, desteklenen şirketlerde de o başka şirketlerden gelen tutar oraya aktarılıyor. Tüm kurallar EPDK’nın düzenlemesine tabi. Bizim kardeş kuruluşumuz UEDAŞ şebeke yatırımını yapan şirket oradaki yatırım bütçeleri yine EPDK’nın onayı ile takip ediliyor. Yatırım yapıldıktan sonra yine EPDK’dan gelen uzman arkadaşlar o yatırımları denetliyorlar. Kuralına uygun yapılmış mı yapılmamış mı bir eksiklik tespit ederlerse onu yatırım kapsamında saymama hakları var. Dolayısıyla bizim sektör diğer bütün sektörlerin çok daha ötesinde devletin tamamıyla tasarrufu ve düzenlemesi altında. Denetlenmeme gibi bir durum söz konusu değil. TEDAŞ’ın da Bakanlık adına yatırımlar noktasında denetim yetkisi var” şeklinde konuştu.

“Devlet EÜAŞ’tan şirketlere ucuz elektrik satarak paçal fiyatı düşürmeyi amaçlıyor”

Aytac, “Dağıtım şirketleri aydınlatma için EÜAŞ’tan enerji alıyorlar. Çünkü oradaki faturalar belediyeler adına kesiliyor ama İller Bankası’nda ödeniyor dolayısıyla EÜAŞ’tan aldıkları elektriği aydınlatmada kullanıyorlar. Bu 32 kuruş denilen 2022 yılı için söylüyorum dağıtım şirketlerinin almış oldukları enerji. Normalde EÜAŞ, bizim gibi tedarikçi şirketlere de enerji satıyordu ancak bu sene henüz 1 kilovatsaat bile satmadı. EÜAŞ bu enerjiyi satarken şu amaçla satıyor. Enerji borsasında oluşan fiyatlar var. Şu an kuruş cinsinden söylersek 150 kuruşlar mertebesinde fiyat oluşuyor. Devlet de bu tarifeyi düşürmek isterse EÜAŞ’tan şirketlere daha ucuz elektrik satarak o paçal fiyatı düşürmeyi amaçlıyor. EÜAŞ’tan şirketlerin elektrik alması daha çok kar anlamında değil bu maliyetin paçal fiyatını aşağıya çekerek tarifeleri daha dengeli tutmakta kullanıyor ama 3. ayın içindeyiz şu an o 32 kuruş olarak bahsedilen fiyattan hiçbir şirket daha bir kilovatsaat bile enerji almadı. Alsak bile 32 kuruşa alıp 200 kuruşa satmamız anlamında değil tarifelerin artmaması için devletin arkada bir sübvansiyonunu gösteriyor. Dediğim gibi 32 kuruştan enerji almadık. Alırsak da o aradaki fark bize değil tarifenin düşürülmesinde kullanılacaktır” vurgusu yaptı.

“Türkiye’de elektrik şirketleri özelleştiği için doğal gaz ya da kömür fiyatları artmadı”

Aytac, “Elektrik fiyatlarını düzenleme yetkisi EPDK’da. Tarifelerinin belirlenmesinde enerji maliyetlerindeki artışlar, azalışlar bu konudaki ana unsur. Hem Türkiye’deki enerji borsasındaki fiyatları hem geleceğe yönelik beklentileri aldıktan sonra bir sonraki 3 aya ait tarifeleri belirliyor. Pandemi döneminde baktığımızda 200-250 dolarlarda iken doğal gaz fiyatları 2.000 dolarlara çıktı. Zaman zaman gevşiyor, artıyor. Kömür fiyatları 50 dolarlardan 400 dolarlara çıktı. Petrolü gördük. Pandemi döneminde eksilere inmişti. İnsanlar tüketim olmadığı için depolamak da istemiyordu. Şimdi 100 doları geçti. Türkiye’de elektrik şirketleri özelleştiği için doğal gaz ya da kömür fiyatları artmadı. Dünyada global çapta belirlenen fiyatlar. Biz bunlardan etkileniyoruz. Hala Türkiye’nin üretiminin yüzde 50’si ithal kaynaklara dayanıyor elektrik anlamında. Bunların elektrik fiyatları üzerinde çok ciddi bir etkisi var” dedi.

“Yenilenebilir enerji başvurularında geçen seneye kıyasla 3 kat artış var”

Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Ali Erman Aytac, sözlerini şöyle tamamladı:

“Yıl sonundaki fiyat artışlarından sonra yenilenebilir enerji tarafındaki yatırımların geri dönüş süresi yarılandı diyebiliriz. Elektrik fiyatları iki kata yakın artış gösterince eskiden bir yatırım 10 senede kendini amorti ediyorsa geliri iki katına katlandığı için yani niye gelir diyoruz oradaki tüketim panelden üreteceği enerjiyi ya sistemden alacak ya oradaki enerjiyi kullanacak. Oradaki fiyatlar iki katına yaklaşık çıkınca geri ödeme süreleri 5-6 senelere inmiş durumda. Toplam başvuru adetlerine baktığımızda geçen senenin ocak-şubat aylarında toplamda 30’lar civarında başvuru alıyorken bu sene 100’lü rakamlara ulaşmış durumdayız. Yenilenebilir enerji başvurularında geçen seneye kıyasla 3 kat artış var. Bu yılın iki ayında… Daha da katlanarak süreceğini düşünüyoruz.”

Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Ali Erman Aytac’ın açıklamalarının tamamını videomuzdan izleyebilirsiniz.