Seyit GÜNDOĞAN

Kamera: Bircan ÖRSEL / Kurgu: Dilek ÖZYER

Sosyal Güvenlik Kurumu eski Başkanı Fatih Acar, milyonlarca emeklinin beklediği maaş zam oranıyla ilgili tahminin olay.com.tr’de açıkladı…

İşte Fatih Acar’la yaptığımız röportaj…

Son 1 yıldır emekli maaşlarında yaşanan rahatsızlıklar sıkça dile getiriliyor. Bu konuyu geçmiş dönemleri de dikkate alarak açıklarmısınız. En düşük emekli maaşı yıllar içinde nasıl değişti?

Ocak 2003’de en düşük emekli maaşı net asgari ücretten yüzde 47 fazlaydı. 2016’da ise bir ilk gerçekleşiyor: Asgari ücret en düşük emekli maaşını geride bırakıyor

Bugün aylık net asgari ücret 11.402 TL, En düşük emekli aylığı kök aylık uygulaması ile artırılmış vaziyette 7.500 TL. Bu durumda ülkedeki en düşük emekli maaşı asgari ücretten yaklaşık yüzde 34 daha az.

Özellikle seçimler sonrası yapılan mevcut çalışanlarla ilgili maaş artışlarının emeklilere yansıtılmaması, yılların birikimi olarak bugünlere gelinen aradaki makasın bugüne kadar hiç olmayan bir şekilde açılması bu kesimdeki mağduriyeti maalesef had safhaya ulaştırdı.

Temmuz 2023 ayı itibariyle Memurlara %50-80 arasında emeklilere ise %25 oranında zam yapılması bu kesimlerde büyük hayal kırıklığına neden oldu.

Diğer taraftan özel sektör çalışanları açısından aynı dönemde asgari ücretliye %34 zam yapıldı.

Gerek kamu çalışanları arasındaki ücret dengesizliği gerek özel sektör çalışanları ile ilgili asgari ücret v.b düzenlemelerin kendi içinde tutarlı olmaması, adalet temelli olmaması maalesef çalışan kesimler arasındaki sosyal barışı da bozmuştur.

Çalışan kesimlerin Milli Gelir’den aldığı pay

2019 – 2022 yılı verileri dikkate alındığında Çalışan ücretli kesimin Milli gelirden aldığı payın önemli ölçüde düştüğü gerçeğiyle karşı karşıyayız.

Sermaye/Milli gelir oranı %47’den %55’e çıktı

Ücretler /Milli Gelir Oranı %35’den %26’e düştü.

Açlık sınırı olarak açıklanan rakam var.Emekli aylıkları bunun neresinde. Yıllar içinde bu konudada emeklilerimiz bir mağduriyet yaşadı mı?

Açlık sınırı en düşük emekli aylığı

Türk İş son yaptığı çalışmada Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarını (açlık sınırı) 14.025 TL’olarak açıkladı.

En düşük emekli aylığı 7500 TL iken -14.026 TL olarak açıklanan açlık sınırı arasındaki farkta yıllar içinde artarak devam etti. Makas çok açıldı.

Gerek bu konunun gerekse ekonomik anlamda yaşadığımız sıkıntıların temelinde uzun süredir yaşadığımız fiyat istikrarı konusu var. Enflasyondaki ciddi ve gözle görülür bir düşüş olmadığı sürece biz bu sorunları yaşamaya devam edeceğiz.

Çözüm ne. Bu açıklamalar sonrası emekli aylıklarına ne kadar artış yapılacak. Sizce bu artışın ne kadar olması gerekli?

Satın alma gücü önemli. Satın alma gücünü koruyacak temel ölçü de Gerçek Enflasyon+Refah payının emeklilere verilmesi ile sağlanabilir. Maalesef Tüik tarafından açıklanan son enflasyon rakamı %61.98 olarak açıklanırken ENAG bu oranı %129,77 olarak açıkladı. İTO ise 73’89 olarak açıkladı. Bu durum dışarıya verilecek güven açısından önemli bir sorun olarak görülüyor. Bu anlamda da yukarıda ifade ettiğim gibi gerçek rakamlar ne ise bunun şeffaf ve inandırıcı bir şekilde açıklanacağı bir ortamı acilen oluşturmalı ve çıkacak gerçek rakamlara göre emekli aylıklarındaki artışları revize etmeliyiz.

Ülkemizde yaşadığımız enflasyonun temel kaynağı maliyet artışlarına dayanmaktadır. Gıda fiyatlarındaki artış temel girdilerin (Mazot,Gübere tohum,elektrik sulamav.d)pahalı olması bunların önemli bir kısmının dövize bağlı olması yine sanayi sektörümüzün ithalata dayalı bir yapı arzetmesi ve tenmel girdilerin döviz kaynaklı oluşu ve dövizin sürekli artışı maalesef bu sorunu da beraberinde getiriyor.

Bu anlamda ekonomide yapılması gerekli yapısal değişikliklerin gerçekleştirilmesi ve ekonomiye güven tesisi için Sadece Merkez Bankası Değil TÜİK,SPK,GİB,BDDK,SGK,İŞKUR v.d görev alanları itibariyle son derece stratejik kurumlara da dürüst ve ehil kadroların atanması kuralların egemen olduğu bağımsız ve şeffaf çalışan hesap verebilir bir yapının oluşturulması gerekiyor.

Konuyla ilgili son 11 aylık enflasyon verileri açıklandı.

Sadece 12.ayın enflasyonu kaldı. Bu rakamın da 3 ocakta açıklanması bekleniyor. Ocakta açıklanacak enflasyon oranının yaklaşık %3 olduğu varsayımıyla Hesaplanacak son 6 aylık aylık enflasyon verilerine göre;

Yaklaşık SSK Ve Bağkur emeklileri %38 enflasyon farkı

Memur ve memur emeklileri %46 enflasyon farkı alacaklar.

Açıklanacak bu rakamlara ne kadarlık bir refah payının yansıtılacağı belirsiz.

Yukarıda ayrıntılı olarak ifade ettiğimiz açıklamalar dikkate alındığında yıllar içinde her geçen gün reel anlamda emekli aylığı azalan emeklilerimizin kayıplarının telafisi son derece önemli. Bu anlamda çok ciddi açılan makasın daraltılması ve çalışanlar ile emekliler arasındaki kendi içinde adaletin sağlanması bakımından tüm emeklilere seyyanen zam yapılması ve bunun üzerine gerçek anlamda hesaplanacak enflasyon+refah payının verilmesi kaçınılmaz görülüyor.

Daha önceki açıklamalarımızda da ifade ettim.Bugün yaşadığımız ekonomik sorunların nihai anlamda çözümü bir anlamda hukuk , adalet ve güven tesisi ile yakından ilgilidir. Binanın temelini bu kavramlar oluşturmaktadır. Bu çerçevede ekonomik sorunların çözümüne ilişkin atacağımız rasyonel adımların başarısı ve kalıcılığı da buna bağlıdır.

Bu gün geldiğimiz noktada sorunları bir bütün halinde gören bataklıktaki sineklerle değil bataklığı kurutma anlayışı ile hareket eden, ağaçlar yerine ormanı gören ortak aklın egemen olduğu bir yönetim anlayışını gerçekleştirecek ehil ve dürüst kadrolarla bu sorunları kısa,orta ve uzun vadeli bir stratejik planla çözebiliriz.