Taha TÜTÜNCÜ

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Serkan Durmuş, Türkiye genelinde yaşanan gıda güvenliği tartışmalarına ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Durmuş, ülkede yaklaşık 700 bin gıda işletmesinin, yalnızca 8 bin 500 civarında denetim personeli tarafından kontrol edildiğini belirterek, “Bu sayı halk sağlığını korumak için yeterli değil. Denetim mekanizması hem sayısal hem yapısal olarak güçlendirilmeli” dedi. Serkan Durmuş, son dönemde artan gıda zehirlenmesi iddiaları, merdiven altı üretim ve denetimsizlik tartışmaları üzerine yaptığı açıklamada, sorunun temelinin yıllardır dile getirilen “denetim yetersizliği” olduğuna dikkat çekti.

“KONTROL MEKANİZMASINI ZAYIFLATIYOR”

Başkan Serkan Durmuş, mevcut tabloya değinerek, “Türkiye’de yaklaşık 700 bin gıda işletmesi var. Bu işletmeler, yalnızca 8 bin 500 civarında gıda denetim personeli tarafından denetleniyor. İdeal sayı olması gerekenin yarısı bile değil. Türkiye gibi büyük bir ülkede, sadece binlerce denetçiyle milyonlarca kişinin tükettiği gıdanın güvenliğini sağlamak mümkün görünmüyor” dedi. Durmuş, son yıllarda sahada fiilî denetim yerine “numune alma ve vaka bazlı inceleme” yöntemine ağırlık verildiğini söyleyerek bunun yanlış olduğunu belirtti. Serkan Durmuş, “Artık saha denetimi yerine daha çok numune denetimi yapıldığını görüyoruz. Bu, kontrol mekanizmasını zayıflatıyor ve riskleri büyütüyor” diye konuştu.

KÜÇÜK İŞLETMELER DENETİM DIŞI KALIYOR

Başkan Durmuş, mevzuattaki boşlukların özellikle küçük ölçekli işletmeleri “denetim dışı” hâle getirdiğini vurgulayarak, “Mevcut yasaya göre, 10’dan az sigortalı personeli olan işletmelerde teknik personel bulundurma zorunluluğu yok. Oysa Türkiye’deki işletmelerin yüzde 80’i bu sınıfa giriyor. Teknik personel olmadan gıda üretimi yapılan bir ülkede gıda güvenliğini sağlamamız imkânsız” dedi. Durmuş, bu durumun vatandaşın en çok alışveriş yaptığı noktalarda ciddi risk oluşturduğunu vurgulayarak, “Yaşadığımız sorunların önemli bir kısmı küçük ölçekli işletmelerde ortaya çıkıyor. Çünkü teknik bilgi yok, eğitim yok, kontrol yok. Bu işletmeleri mevzuatın içine çekmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı.

“TÜKETİCİNİN GÜVENİ SARSILIYOR”

Gıda güvenliğine uymayan örneklerin hem tüketiciyi hem düzgün çalışan işletmeleri mağdur ettiğini belirten Serkan Durmuş, “Biz işini hakkıyla yapan firmaları da bu kötü örneklerle cezalandırmış oluyoruz. Tüketicinin güveni sarsılıyor, iyi işletmeler de bu güvensizlikten zarar görüyor. Bu yüzden denetimin sonucunda geri dönüşü olmayan yaptırımlar uygulanmalı. Ancak bu şekilde güven yeniden tesis edilir” dedi. Durmuş, özellikle sokak satışı ve kayıt dışı üretimin ciddi tehdit oluşturduğunu ifade ederek şunları söyledi: “Gıdanın nasıl üretildiği, nasıl muhafaza edildiği, hangi ortamda depolandığı belli değil. Zincirin herhangi bir halkasında sorun varsa risk oluşur. Ürün fark etmiyor; ne üretirsen üret, eğer güvenli gıda zinciri uygulanmıyorsa o işletme risklidir.”

“GÜVENLİ ORTAMI TESİS ETMEK KAMUSAL GÖREVDİR”

Son günlerde yaşanan vakalar nedeniyle vatandaşların tedirgin olduğunu belirten Başkan Durmuş, tüketicilerin dikkat etmesi gereken noktaları anlatarak, “Öncelikle kurumsal altyapısı, marka değeri olan, otokontrol sistemlerini uygulayan işletmeler tercih edilmeli. Büyük işletmeler marka değerini riske atmaz. Ancak vatandaşın üretim alanını inceleme şansı yok. Depoyu da göremez, pişirme koşullarını da. Dolayısıyla vatandaş her şeyi kontrol edemez. Bu sorumluluk devlete aittir. Güvenli ortamı tesis etmek kamusal görevdir” dedi. Serkan Durmuş, çözümün açık olduğunu söyleyerek, “Kamuda denetçi sayısı artırılmalı, küçük işletmeler de teknik personel zorunluluğuna dahil edilmeli, merdiven altı üretimle mücadele güçlendirilmeli. Denetimsiz alan bırakılmadığı takdirde bu sorunların büyük kısmı çözülebilir” ifadelerini kullandı.

“ŞÜPHE ÖNE ÇIKIYOR SONUÇ PAYLAŞILMIYOR”

Son dönemde sık sık gündeme gelen gıda zehirlenmesi haberlerine ilişkin konuşan Durmuş, kamuoyunun ilgisinin artmasıyla haberlerin daha görünür hale geldiğini söyledi. Serkan Durmuş, “Kasım ayı içinde 750’nin üzerinde vatandaşın gıda zehirlenmesi şüphesiyle hastaneye başvurduğu açıklandı. Ama bunların kaçının gerçekten gıdadan kaynaklandığı yönünde detay verilmiyor. Her vaka mikrobiyolojik olarak incelenmeli ve sonuç kamuoyuyla paylaşılmalı. Biz de genelde şüphe kısmı öne çıkıyor, sonuç ise paylaşılmıyor” dedi. Durmuş, bazı vakalarda ilk etapta “gıda kaynaklı zehirlenme” denildiğini ancak daha sonra ilaç kalıntısı gibi farklı sebeplerin ortaya çıktığını hatırlattı. Serkan Durmuş, “Bu süreçlerde bilgi kirliliği çok oluyor. Sonuç açıklanana kadar vatandaş tedirginlik yaşıyor. Bu yüzden hem denetimin hem bilgilendirmenin doğru şekilde yapılması gerekiyor” şeklinde konuştu.