Dilek Atlı

 

Timurtaş Paşa’nın oğlu Umur Bey tarafından, kendi adıyla anılan camisine gelir getirmesi amacıyla 1454 yılında akar niteliğinde yaptırılan tarihi Tuz Han, bugün lokantaları, terzileri, tasarımcı atölyeleriyle Bursalıların uğrak yerlerinden biri olarak varlığını sürdürüyor. Tuz Han, Köylü Pazarı’na açılan kapısıyla da kentlilerin hana kolay ulaşım imkânı sunuyor.

 

TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRAS

 

Dikdörtgen avlu etrafında iki katlı olarak sıralanmış üzerleri beşik tonoz ile örtülü odalardan oluşan hanın doğu, batı ve güney cephelerinde tonoz örtülü revak, ikinci kata çıkılan kuzey cephede ise ahşap revak bulunuyor. Yapının duvarları kesme taş ve tuğla ile örülü olup üst katta 23, alt katta da 20 oda bulunuyor. 

Yapı, Bursa’nın en küçük hanlarından biri. Kemer ve tonoz içleri yapılan restorasyon ile sıvanmış hanın avluya bakan cepheleri ise taş ve tuğla dokusuyla gösterilir. Avlusunda ve dış cephesinde iki sıra kirpi saçak da kullanılmış olan tarihi yapının üst odalarının bacaları da taş ve tuğladan inşa edilerek, alaturka kiremitlerle örtülü bir görünüm yansıtıyor. 

Osmangazi Belediyesi’nin Tarih ve Kültür Yolu Canlandırma Projesi kapsamında yer alan bölgelerinden birisi olan Çarşı Bölgesi’nde yürüttüğü en önemli restorasyon çalışmaları arasındaki Tuz Han, yapımından bugüne farklı zamanlarda onarımlar geçirse de, kaderine terk edilmişti. Tuz Pazarı Caddesi’ndeki hanın varlığı restorasyon öncesinde harabe halinde olduğunu vurgulayan Tuz Han yöneticisi Vedat Kurttutar, “O yıllarda turistler gelip burada fotoğraf aldıkları zaman kaygıya kapılıyorduk. Çünkü o yıkık dökük haliyle Tuz Han, tarihi bir değer taşımaktan çok uzaktı. Mahcup oluyorduk. Ben, Tuz Han’da 50 yıldır ikame ediyorum. İnanın han, fark edilmiyordu bile. Restorasyondan sonra hanın kaderi değişti” diye konuştu.

 

YAŞAM MERKEZİ OLDU

 

Tamamı özel mülkiyette bulunan hanın tüm olumsuzluklarından kurtarılması ve yeniden yaşama kazandırılması için Osmangazi Belediyesi tarafından onaylı restorasyon projesiyle 2006 yılında çalışmalar başlatılmıştı. Han girişi ve hana ait Okçular Çarşısı’na bakan dükkân cepheleri, ahşap katlanır kepenk ve ahşap saçak silmesi ile yapılmış, tarihi dokuya uygun hale getirilerek hanın dışarıdan da fark edilmesi sağlanmıştı. 

Yönetici Kurttutar, her handa iki çıkış olması gerektiği düşüncesiyle Tuz Han’a restorasyon sırasında bir çıkış daha eklenmesini talep ettiklerini dile getirerek, “Böylece hanın ikinci kattaki bir odası iptal edildi ve Nilüfer Köylü Pazarı’na açılan bir kapı yapıldı. Bugün hana uğrayanların sayısında bu ikinci kapı sayesinde artış var. Yaşlı vatandaşlar rahatlıkla girip çıkabiliyor” dedi. 

2007 yılının mayıs ayında tamamlanan restorasyonun sonunda makus talihi değişen Tuz Han, Kurttutar’ın sözlerine göre, yerli ve yabancı turistlerin yanı sıra, Bursalıların da soluklandığı ya da alışverişlerini yaptıkları bir yaşam merkezi olarak hizmet vermeyi sürdürüyor.