İzmir’de depremin yer yüzeyinde yarattığı deformasyon etkisi Gebze Teknik Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Taşkın Kavzoğlu, Prof. Dr. Umut Güneş Sefercik ve Doç. Dr. İsmail Çölkesen tarafından ortaya çıkartıldı. Uydu verilerine dayalı yüzey deformasyon haritası üretilerek deprem etkisinin metrik hesaplamaları yapıldı. Değerlendirmelerde, merkez üssü Ege Denizi’nde olan depremin Sisam Adası’nın Samos, Kokkari ve Agios Konstantinos yerleşim birimlerini içine alan bölgelerinde kıyıdan 5 kilometre içerilere kadar yer yüzeyi deformasyonu yarattığı belirlendi.

‘OPTİK VE RADAR GÖRÜNTÜLERİNİ ANALİZ ETTİK’

Radar görüntülerinde yaklaşık 11 santimetreye yakın Sisam Adası yakınlarındaki çökmeyi tespit ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Taşkın Kavzoğlu, “Laboratuvarımızda yüksek kapasiteli bilgisayarlarımızda Avrupa Uzay Ajansı’ndan elde ettiğimiz görüntülerle deprem öncesi ve deprem sonrası hem optik hem de radar görüntülerini analiz ettik. Özellikle radar görüntülerinde yaklaşık 11 santimetreye yakın Sisam Adası yakınlarındaki çökmeyi tespit ettik. Zaten tsunaminin de asıl nedeninin bu olduğu ortaya çıkıyor. Buradaki hareketliliğin ne şekilde gerçekleştiğini uzaydan tespit ettik. Onun haricinde optik görüntülerde Sığacık Körfezi’nde teknelerin de zarar görmesine yol açan hasarı izleyebildik. Bu arada Bayraklı’da yıkılan binalarımız var orada da büyük bir değişim analizi oldu. Hasar gören binalarımız hafriyat alanları, yeni kurulan çadır kent alanlarının hepsi net olarak görülüp, izlenebiliyor. Bunların hepsinin tespitini gerçekleştirdik ama önemli olan burada denizde ortaya çıkan çökme miktarı, o hareketin yönü ve ne kadar uzunlukta olduğunu arkadaşlarımızla beraber analiz ettik” dedi.

‘YIKIM ETKİLERİ YÜKSEK OLMUŞ’

Radar uydularının bu tip afetlerin ardından oldukça potansiyeli yüksek veri sağlayabildiğini ifade eden Prof. Dr. Umut Güneş Sefercik, “Radar uydularında, uydudan olan faz farkına göre diferansiyel informetre dediğimiz bir tekniğimiz var. Bu tekniği uygulayarak birtakım haritalar ortaya çıkardık. Yerin çökme etkisinin hangi kısımlarda ne kadar ve denizle yerin iç kısımlarından ilişkisini kurarak haritalandırmasını yaptık. Burada gördüğümüz tespit ettiğimiz şey şu, özellikle adanın kuzey bölümünde ciddi bir hareket olduğunu görüyoruz. Yaklaşık 11 santim civarında bir çökme gerçekleştiğini radar uyduları bize net bir şekilde gösteriyor. Depremin özellikle deformasyon etkisi olarak Sisam Adası’nın Adios Kostantinos, Samos gibi bölgeleri içine alan kısım ve denizden yaklaşık 5 kilometrelik alanları kapsayacak şekilde ciddi etki gösterdiğini görebiliyoruz. Buralarda yıkım etkileri yüksek olmuştur diye tahmin ediyoruz” diye konuştu.

BAYRAKL’DA 10 BİN METREKARELİK ALAN HASAR GÖRDÜ

Uydu görüntülerinin temel özelliğinin çok büyük alanları görüntüleyebilme kabiliyeti olduğunu belirten Doç. Dr. İsmail Çölkesen, “Bir anda olmuş bir olayın çok büyük bir alanını görüntüleyebilirsiniz. Bize depremin öncesi ve sonrası çekilmiş görüntüleri yardımıyla özellikle hasar görmüş binaları ve depremden sonra ağır hasarlı olup da yıkılan binaları, bunun yanında hafriyat işlemlerinin hangi alanlarda olduğunu ve çadır kentlerin hangi alanlara kurulduğunu çok net bir şekilde tespit edebiliyoruz. Depremden hemen önce görüntüler var bir de sonrası görüntülerimiz var. Öncesi ve sonrası hareketlerle hem deprem anında hem de depremden sonra kontrollü bir şekilde yıkılan binaların lokasyonlarını görüntüleyerek haritaladık. Bayraklı ilçesinde yaklaşık 10 bin metrekarelik bir alanda hasar olduğunu gördük. Ayrıca Sığacık Limanı’nda da özellikle limanda yaşanan hasarı görüntüledik. Tsunamiden kaynaklı gemilerin denize doğru sürüklenmesi net bir şekilde bu değişim analiziyle görülebiliyor” dedi.

DHA