Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ocak ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 1,35 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,31 puan yükselerek 12,15 olduğunu açıklamasının ardından, TCMB’nin “Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu” da yayımlandı.

Rapora göre, bu dönemde yıllık enflasyon enerji dışındaki alt gruplarda geriledi. Enerji enflasyonundaki belirgin artışta ise bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük baz etkili oldu. Bu dönemde gıda fiyatları mevsimsel olarak yüksek bir artış gösterse de grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle geriledi. Temel mal ve hizmet gruplarında yıllık enflasyon sınırlı bir oranda gerilerken, temel mal enflasyonundaki düşüşü KDV indirimine bağlı olarak dayanıklı tüketim grubu sürükledi. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu görece yatay seyrederken, eğilimi bir miktar yükseldi.

“SAĞLIK VE EĞİTİMDE FİYAT GELİŞMELERİ DİKKAT ÇEKTİ”

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, altın ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,66, 0,06 ve 0,05 puan artarken, gıda, temel mal ve alkol-tütün gruplarının katkıları sırasıyla 0,34, 0,07 ve 0,05 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi bir miktar yükseldi. Bu dönemde hizmet grubunun eğilimi artarken, temel mal grubu eğilimi mobilya ürünlerindeki KDV indirimi nedeniyle düştü. B göstergesinin eğilimindeki yukarı yönlü
seyirde işlenmiş gıda fiyat gelişmeleri de etkili oldu.

Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 2 arttı, grup yıllık enflasyonu sınırlı bir oranda gerileyerek yüzde 12,20 oldu. Bu dönemde, yıllık enflasyon kira, ulaştırma ve haberleşme gruplarında geriledi, lokanta-otel grubunda sınırlı bir miktar arttı, diğer hizmetlerde ise görece yatay
seyretti.

Aylık fiyat gelişmelerine bakıldığında, diğer hizmetler grubunda, geçmişe endeksleme eğilimi gösteren, döviz kuru etkilerini yansıtan ve yeniden değerleme oranına göre belirlenen kalemlerin fiyatlarında belirgin artışlar gözlendi.

Bu dönemde, özellikle sağlık, bakım-onarım ve eğitim alt kalemlerindeki fiyat gelişmeleri dikkati çekti. Lokanta-otel grubunda fiyatlar gerek konaklama gerekse yemek hizmetlerinde yükseldi. Geçmişe endeksleme davranışının izlendiği kira grubunda aylık fiyat artışı yüzde 1,14 oranında gerçekleşti ve eğilim önceki aylara kıyasla güçlendi.

“GİYİM-AYAKKABIDA SEZON İNDİRİMİ DAHA SINIRLI GERÇEKLEŞTİ”

Temel mal grubu yıllık enflasyonu ocak ayında 0,13 puan gerileyerek yüzde 7,35 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda gerilerken, giyim ve ayakkabı grubunda yükseldi, diğer temel mallar grubunda ise yatay bir seyir izledi. Mobilya ürünlerinde KDV indiriminin (yüzde
18’den yüzde 8’e) etkisi fiyatlara büyük ölçüde yansıdı, bu doğrultuda dayanıklı mal fiyatları yüzde 0,94 geriledi. Diğer taraftan, giyim ve ayakkabı grubunda sezon indirimi bir önceki yıla kıyasla daha sınırlı bir oranda gerçekleşti.

Enerji fiyatları ocak ayında aylık yüzde 1,11 arttı. Bu gelişmede şebeke suyu fiyatlarında gözlenen yüzde 5,97’lik yükseliş belirleyici oldu. Uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe karşın, döviz kuru gelişmeleri nedeniyle akaryakıt fiyatları yüzde 0,55 arttı. Enerji yıllık enflasyonu bir önceki yılın aynı döneminde elektrik, doğalgaz ve şebeke suyu fiyatlarındaki indirimlere bağlı düşük baz etkisiyle 6,16 puan artarak yüzde 17,14’e yükseldi.

“KIRMIZI ET, PATATES VE YUMURTADA ARTIŞLAR ÖNE ÇIKTI”

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ocak ayında 1,85 puan azalarak yüzde 9,04 oldu. Bu gelişmede bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisiyle yıllık enflasyonu gerileyen işlenmemiş gıda fiyatları belirleyici olurken, yıllık enflasyon işlenmiş gıdada bir miktar arttı. İşlenmemiş gıda fiyatları temelde taze meyve-sebze fiyatlarının etkisiyle mevsimsel olarak güçlü bir artış gösterdi, ancak yüksek baz ile grup yıllık enflasyonu 3,88 puan azalarak yüzde 2,22 olarak gerçekleşti.

Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et, patates ve yumurta fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Ocak ayında işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde 1,48 ile ekmek ve tahıllar ile süt ürünleri öncülüğünde yüksek artış eğilimini devam ettirdi, grup yıllık enflasyonu yüzde 16,08’e yükseldi. Bu gelişmelerle, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,92’ye yükseldi. Ocak ayında, alkol-tütün ürünleri fiyatları otomatik mekanizma çerçevesinde maktu ÖTV’de öngörülen artışın ilk altı ay için yapılmamasının etkisiyle yatay seyretti.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda arttı. Ara malı grubu fiyatlarındaki artış alt kalemler geneline yayılırken, sermaye mallarında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve parça ve aksesuarları ile makineler etkili oldu.

Dayanıksız tüketim mallarında gıda imalatı fiyat artışları ön plana çıkarken, dayanıklı tüketim malları grubunda ulaşım araçları ve mücevherat kalemlerindeki fiyat artışları belirleyici oldu. Enerji grubunda petrol ürünleri ile elektrik ve su fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti.

Sonuç olarak, tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskıların geçmiş aylara kıyasla bir miktar arttığı izlendi.

AA