Mısır Halk Meclisi olarak bilinen Mısır Parlamentosu seçimleri, 3 Temmuz 2013 tarihinde ordunun yönetime el koymasından sonra görevinden uzaklaştırılan ülkenin seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin ardından ilan edilen “Yol Haritası”nın üçüncü aşamasını oluşturuyor.

Yol Haritası’nın birinci aşaması Anayasa yapımı ve referandum oldu. Ocak 2014’te yapılan referandumun ardından yeni anayasa kabul edildi. İkinci aşama ise Cumhurbaşkanlığı seçimleriydi. Haziran 2014’te Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı.

Mısır eski anayasasında, Mısır Halk Meclisi ile meclisin alt kanadı “Şura Meclisi” bulunmaktaydı. Ancak yeni Anayasa’da Şura Meclisi yer almıyor. Geçen Mart ayında yapılması kararlaştırılan seçimler, İdare Mahkemesi tarafından seçim kanunundaki yasalara aykırı maddeler nedeniyle ertelenmişti.

Milletvekili sayısı, parti listeleri ve bağımsızların oranı

Mısır Cumhurbaşkanı’nın parlamento aritmetiği üzerinde önemli bir etkisi var. Anayasaya göre milletvekillerinin yüzde 5’ini yani 28 milletvekilini Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi bağımsız aday listesinden atayacak. Söz konusu uygulama Hüsnü Mübarek döneminde de vardı.

Yeni parlamento 568 milletvekilinden oluşacak. Bunlardan 420’si bağımsız milletvekili, 28’ini ise Cumhurbaşkanı Sisi atayacak, parlamentoya sadece 120 milletvekili siyasi parti listelerinden girebilecek.

Parlamentonun büyük kısmının bağımsızlardan oluşmasının Mısır anayasası ile ilgili olduğu yorumlanıyor. Çünkü Mısır anayasasına göre parlamentoda üçte iki çoğunluğun sağlanması halinde Cumhurbaşkanının durumu kritik bir hal alıyor. Üçte iki çoğunluğun sağlanması halinde Cumhurbaşkanıyla ilgili referandum kararı alınabiliyor.

Seçimin aşamaları ve oy kullanma yerleri

Seçimler iki ayrı aşamada yapılıyor. İlk aşama 27 vilayetin 14’ünde seçmenler bugün sandık başına gidiyor.

İlk aşamada seçimlerin başladığı vilayetler Giza, Feyyum, Beni Suveyf, El Minye, Asyot, Vadi el Cedid, Suhac, Gına, Luksor, Asvan, Kızıldeniz, İskenderiye, Bahira ve Matruh.

İkinci aşamada ise halk 13 vilayette sandık başına gidilecek. Bu aşamadaki vilayetler Kahire, Kalyubiyye, Dekahliyye, Menufiyye, Garbiyye, Kefr el Şeyh, Şarkiyye, Dumyat, Port Said, İsmailiyye, Suveyş, Kuzey Sina, Güney Sina’dan oluşuyor.

Ülke vilayetlerinin bu şekilde bölünmesi 25 Ocak Devrimi’nden sonraki seçimler ile başladı. Sandık başlarında mutlaka bir yargı mensubunun bulunması gerekiyor. Bu nedenle bütün vilayetlerde aynı anda seçim yapılamıyor.

Yargı mensuplarına iki günlük seçim mesaisi için Mısır şartlarında iyi bir ödeme yapılıyor. Mursi döneminde yapılan anayasa referandumunda sandıklarda görev almayı kabul eden yargı mensuplarına yaklaşık 3 bin ABD Doları ödeme yapılmıştı. Çünkü yargı mensuplarının yarısına yakını görev almak istememişti.

Seçim bölgeleri

Ülke 4 ayrı seçim bölgesine ayrıldı. Parti listelerinden katılan 120 aday bu 4 ayrı bölgede yarışacak.

Ülkenin Doğu ve Batı Deltası olarak isimlendirilen bölgelerdeki vilayetler ikiye ayrıldı. Her seçim bölgesinde adaylar 15 sandalye için yarışacak. 3. Seçim bölgesinde sadece Kahire yer alırken, 4. Bölgede “Said Mısır” olarak isimlendirilen ülkenin güney şehirleri yer alıyor. Güney şehirleri ve Kahire için ise 45’er sandalye ayrıldı.

Mısır dışındaki 139 farklı ülkede yaşayan seçmenlerin dün sabah başlayan oy verme süreci bu akşam sona erecek. Yemen, Suriye, Orta Afrika ve Libya’da Dışişleri Bakanının seçim takibinden sorumlu yardımcısı Hamdi Sened Luza’nın ifadesine göre “güvenlik zafiyeti nedeniyle” seçimler yapılmadı.

Luza, yaptığı yazılı açıklamada, “Yurt dışındaki Mısırlılar, parlamento seçimlerine orta düzeyli katılım gösterdi. Seçim merkezlerinde herhangi bir şikayete ya da ihlale rastlanmadı” ifadelerini kullandı.

Mısır için seçim tarihleri

Mısır’da seçimlerin “daha iyi organize” edilmesi için ülke bölgelere ayrılmış durumda. 27 ilin İlk 14 vilayetinde bugün ve yarın seçmenler sandık başına gidecek. Diğer 13 vilayette ise seçim 22 ve 23 Kasım 2015’te yapılacak.

Seçmen ve aday sayısı

Bu seçimlerde oy kullanacak toplam seçmen sayısı, 55 milyon 606 bin 578 olarak açıklandı. Milletvekili adaylarının toplam sayısı ise 5 bin 420.

Seçim güveliği ve yargı kontrolü

Seçim güvenliği Mısır polisi ve ordusu tarafından sağlanacak. Seçimler yargı mensupları tarafından kontrol edilecek. 16 bin 500 civarında yargı mensubunun görev alacağı belirtildi. Afrika ve Arap Birliği’nin yanı sıra 61 Büyükelçilik, 81 yerel, 6 da uluslararası kuruluş seçimlere gözlemci gönderiyor.

Seçime katılan blok, parti ve bağımsızlar

Seçimlere Mübarek döneminin bazı figürler, Selefi Nur Partisi, Hürler Partisi, Vefd Partisi , Mısır Cephesi Koalisyonu, İstiklal Akımı, Vatan Geleceği Partisi, Tecammu Partisi ve Sosyalist Halk Birliği Partileri katılıyor.

Bu seçimde de bazı koalisyonlar oluşturuldu. Adından en fazla bahsedilen oluşum eski istihbaratçı Samih Seyf Ezel liderliğindeki “Mısır Sevgisi İçin” Koalisyonu. “Cumhuriyet Birliği” ve “Vatan Cephesi Koalisyonu” diğer önemli iki oluşum olarak öne çıkıyor.

Muhalif partiler

Müslüman Kardeşler’in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi’nin yanı sıra, doksanların ortalarında Müslüman Kardeşler’den ayrılan Ebu Ala Madi ve arkadaşları tarafından kurulan “Vasat Partisi” ve 25 Ocak Devrimi’nin ardından Cumhurbaşkanlığına aday olmak için cemaatten ayrılan Ebul Futuh tarafından kurulan “Güçlü Mısır” partileri seçimleri boykot eden önemli muhalif partiler.

Seçimleri boykot eden önemli şahsiyetlerin başında ise Mısır dışında yaşayan Muhammed el-Baradey ve Eymen Nur geliyor. Amr Musa tarafından kurulan Kongre Partisi de seçimlere katılmıyor. Müslüman Kardeşler’in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi’nin yanı sıra Nur Partisi dışındaki diğer Selefi partiler de seçimi boykot ediyor.

El-Ahram Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin ünlü isimlerinden Amr Şubeki gibi bazı şahsiyetler de oluşacak yeni parlamento aritmetiğine açıktan karşı çıkıyor.

Öne çıkan seçim sloganları

Parti ve koalisyonların farklı sloganlar geliştirdiği gözleniyor. Bunlardan bazıları;

Mısır Sevgisi için Koalisyonu; “Mısır sevgisi için toplandık”,

Nur Partisi; “Şeffaflık ve hedef”,

Hür Mısırlılar Partisi; “Fakirliği yeneceğiz”

Solcu Tecemmu Partisi; “Fakirlik, işsizlik, yolsuzluk ve teröre karşı hep birlikte”

Vefd Partisi; “Vefd Mısırlıların hayali…Tarihi olan gelecek”

Yeni parlamentonun açılışı

3 yıl aradan sonra Mısır parlamentosu seçimlerin ardından tekrar açılacak. 25 Ocak Devrimi’nin ardından yapılan ilk demokratik seçimlerle iş başına gelmiş olan milletvekillerinden oluşan parlamento 2012’de açılmış ve altı ay sonra Haziran 2012’de Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmişti. Geçiş dönemini yöneten Askeri Konsey Başkanı Muhammed Tantavi, Mahkeme kararını öncelikli uygulamaya sokmuştu.

Buna benzer bir durum Mübarek döneminde de yaşanmış, ancak Mübarek Anayasa Mahkemesi kararını 3 yıl sonra uygulamıştı. Yeni oluşacak Parlamento’nun bu yılın sonunda açılması bekleniyor.