“Seçim ittifakı” teklifi yarın TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülecek. 26 maddelik kanun teklifiyle ilgili hazırlanan bilgi notunda, teklifin hangi düzenlemeleri içerdiğine ilişkin konulara yer verildi.

 Buna göre, aynı binada oturan seçmenler, hane bütünlüklerinin  korunması ve aynı seçim bölgesinde kalmaları şartıyla farklı sandık bölgelerine  kaydedilebilecek. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), sandık bölgesi seçmen sayısının  belirlenmesi; seçim güvenliğinin sağlanması amacıyla sandıkların taşınması,  sandık veya seçim bölgelerinin birleştirilmesi; hastalık veya engeli sebebiyle  yatağa bağımlı seçmenlerin oy kullanabilmesi amacıyla seyyar sandık kurulları  oluşturma konularında yetkili olacak.

Sandık kurulu başkanları, ilçede ikamet eden kamu görevlileri  arasından ad çekme suretiyle ilçe seçim kurulu başkanlarınca belirlenecek, sandık  kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde kamu görevlileri arasından belirlenen  üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık edecek.

 Sandık kurulunun siyasi partilerce bildirilenler dışındaki üyesi, kamu  görevlileri arasından ad çekme suretiyle ilçe seçim kurulu başkanlarınca  belirlenecek. Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde oy  pusulaları aynı zarfa konulacak; seçimlerde kullanılacak kabinler, oy vermenin  gizliliğini sağlayacak şekilde yaptırılacak, ölçü ve standartları YSK’ca  belirlenecek; filigranlı kağıttan basılan oy pusulaları ile oy zarflarının  ebatlarını da YSK belirleyecek.

SANDIK ALANI YERİNE SANDIK ÇEVRESİ 

Seçim kurulları ile kolluk güçleri arasında ihtilaflara sebep olan  “sandık alanı-sandık çevresi” ayrımına dayanan uygulamadan vazgeçilerek, tek bir  kavram olarak sandık çevresi yeniden tanımlanıyor.”Sandık alanı” kavramından vazgeçilmesi sebebiyle, buna ilişkin  yasakları düzenleyen, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında  Kanunda yer alan ilgili madde kaldırılıyor, bu maddedeki seçim güvenliğiyle  alakalı bazı fıkralar eklenmek suretiyle, sandık çevresi düzenine ilişkin madde  yeniden tanzim ediliyor.

Sandık çevresi düzenini bozmaya yönelik eylemlere karşı kolluk  güçlerinin harekete geçmesi için seçim görevlilerinin “çağrı” yapma konusunda  ihmali olma ihtimaline binaen, seçmenlerce “şahsen ihbar” imkanı getiriliyor.

 ORTAK OYLAR İÇİN AYRI SÜTUN

Sayım ve döküm cetvellerine ittifakların ortak oyları için ayrı bir  sütun ekleniyor. Aynı zarf içinde birden fazla oy kullanılan seçimlerde, zarfın  içinden çıkan oy pusulaları okunmadan önce seçim türüne göre tasnif edilecek.  Birlikte yapılan seçimlerde önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının  sayım ve dökümü yapılacak. Üzerinde, “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı, amblemi  ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan, ancak sandık kurullarının ihmali sonucu  mühürlenmemiş zarflar, 1984’ten bu yana istikrar bulmuş YSK uygulamalarında  olduğu gibi geçerli sayılacak.

İlçe seçim kurulu birleştirme tutanaklarında, ittifakların ortak  oyları ve bu oyların dağıtılmasından sonra partilerin toplam oyları gösterilecek.   Siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi desteklemesini  yasaklayan hüküm kaldırılıyor.  

Teklifle, siyasi partilerin ittifak yapmalarına dair esaslar ve  usuller düzenleniyor, siyasi partilerin anlaşarak ayrı ayrı, kendi aday  listesiyle milletvekili seçimlerine katılmalarına imkan tanınıyor.  Siyasi partilerin birlikte hazırlayıp YSK’ya vereceği protokolle  ittifakın ana çerçevesi belirlenecek. İttifaktan vazgeçme halinde uygulanacak  usul de düzenleniyor. Seçime katılma yeterliliğine sahip bir siyasi parti üyesinin, partisi  seçime katılmadığı takdirde, kendi partisinden istifa etmeksizin, başka partiden  aday olması mümkün kılınıyor.

 Siyasi partiler, oy pusulasındaki yerleri belirlenirken kuraya ittifak  olarak dahil edilecek ve tek sıra numarası alacak, bu partilerin ittifak içindeki  yerleri ise ayrıca çekilecek kura ile belirlenecek.  Teklifle, ittifakın adının oy pusulasında yer alma şekli de  düzenleniyor.  İttifak yapan siyasi partilerin o seçim çevresinde almış oldukları  “geçerli oy”, her birinin aldığı oylara ittifakın ortak oylarının, aldıkları oy  oranında ilave edilmesiyle belirlenecek.  İl seçim kurulu birleştirme tutanaklarında, ittifakların ortak oyları  ve bu oyların dağıtılmasından sonra partilerin toplam oyları gösterilecek.  Yüzde 10’luk barajın uygulamasında ittifak yapan siyasi partilerin  aldıkları geçerli oyların toplamı dikkate alınacak.

  İttifak yapan siyasi partilerin milletvekili sayısının  hesaplanmasında, önce ittifakın toplam oyu esas alınacak, böylece ittifakın elde  ettiği toplam milletvekili sayısı belirlenecek, sonra siyasi partiler arasında  aldıkları geçerli oy sayısı esas alınarak ittifak içi milletvekili dağılımı  tespit edilecek.  Belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi  üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulacak, ancak seçim  bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde muhtarlık seçiminde oy  pusulası ayrı zarfa konulacak.   Seçmen kütüğü, yurt dışı seçmen kütüğü ve seçmen listeleri  “yerleşim  yeri adresi” bilgileri esas alınarak düzenlenecek.  Teklifle, “sandık alanı” ifadesi kaldırılarak “ilçe seçim kurulunca  belirlenen bina, yapı ve benzeri yerler” şeklinde sandık çevresi tanımı  yapılıyor.

 BAĞIMSIZ ADAY MÜŞAHİTLERİ 

Bağımsız aday müşahitleri üçten fazla olursa, sandık kurulu başkanının  ad çekmesi sonucu adları ilk çıkan üç müşahit dışındakiler sandık çevresinde  bulunamayacak. Sandık kurul üyeleri üçten aşağı düşerse eksikler, “sandık alanında”  bulunanlar yerine “o seçim bölgesinde” seçme yeterliğini haiz ve okur-yazar  olanlar arasından, sandık başkanının seçeceği kimselerle doldurulacak. Anayasaya uyum kapsamında; milletvekili seçilebilmek için aranan  “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmış olma” şartı, “askerlikle ilişiği  olmama” şeklinde değiştiriliyor. İttifakların ortak oy sayısıyla bu oyların ittifak içerisindeki  partilere paylaştırılması, ilçe birleştirme tutanağında yer alacak.

SEÇİLME YAŞI 18 

 Belediye başkanlığı, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliği; köy  muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar  heyeti üyeliği seçimlerinde seçilme yaşı 25’ten 18’e düşürülecek.  Teklifle, anayasaya uyum kapsamında milletvekili genel veya ara  seçiminde önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler  organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimlerin  milletvekili genel veya ara seçimleri ile birlikte yapılmasını öngören hüküm  yürürlükten kaldırılıyor.