İhracat ile ithalat arasındaki farkı gösteren dış ticaret açığı son 12 ayda 31 milyar 488 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu rakam Ağustos 2004’ten bu yana görülen en düşük seviye olarak kayıtlara geçti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, mayısta geçen yılın aynı ayına kıyasla ihracat yüzde 12,1 artarak 15 milyar 981 milyon dolar, ithalat yüzde 19,3 azalarak 17 milyar 819 milyon dolar oldu. Bu dönemde dış ticaret açığı yüzde 76,5 azalarak 1 milyar 838 milyon dolara geriledi.

Bu sonuçlarla yılın ilk 5 ayında ihracat 72 milyar 666 milyon dolar, ithalat 84 milyar 307 milyon dolar seviyelerinde gerçekleşti. Böylece dış ticarette 11 milyar 641 milyon dolarla son 10 yılın en düşük 5 aylık açığı verilmiş oldu. Öte yandan son 12 aylık dış ticaret açığı da 31 milyar 488 milyon dolarla Ağustos 2004’ten bu yana en düşük seviyede gerçekleşti.

Ülke grupları bazında bakıldığında, ocak-mayıs döneminde 28 üyeli Avrupa Birliği’ne 35,7 milyar dolarlık ihracata karşın 28,4 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Bu da Avrupa Birliği ülkelerine 7,3 milyar dolarlık dış ticaret fazlası verildiğini ortaya koydu. Aynı dönemde Türkiye Serbest Bölgelerine 343 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildi.

Dış ticarette ocak-mayıs döneminde diğer Avrupa ülkeleri kategorisinde 7 milyar 583 milyon dolarlık açık verilirken, Afrika ülkelerinde 4 milyar 330 milyon dolarlık fazla oluştu.

Bu dönemde, Asya ülkelerine 7 milyar 517 milyon dolarlık, Amerika ülkelerine 2 milyar 184 milyon dolarlık, Avustralya ve Yeni Zelanda’ya 202 milyon dolarlık ve diğer ülkelere 6 milyar 109 milyon dolarlık dış ticaret açığı verildi.

“Dış ticaret dengesini enerji grubu etkilemedi”

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, dış ticaret açığının mayısta 1,84 milyar dolarla geçen yılın aynı ayının çok altında gerçekleştiğine işaret etti.

Son 12 aylık dış ticaret açığının 31,5 milyar dolarla Ağustos 2004’ten beri en düşük seviyeye gerilediğini aktaran Bürümcekçi, Yeni Ekonomi Programı’nda dış ticarette bu yılın 62,0 milyar dolar düzeyinde açıkla kapatılacağının öngörüldüğünü anımsattı.

Bürümcekçi, dış ticaret dengesini enerji grubunun etkilemediğine, enerji ve altın dışı fazla verildiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Altın ihracatı mayısta 164 milyon dolarla geçen yıl bulunduğu 74 milyon dolar seviyesinin üzerinde gerçekleşmesi ve altın ithalatının da 467 milyon dolar olmasıyla net ithalatçı olduk. Böylece, geçen yıl toplamında 8,7 milyar dolar açık veren altın dış ticareti dengesi bu yıl ilk beş ayda 3,1 milyar dolar açıkta kaldı. Enerji ithalatı ise uzun süre sonra ilk kez gerilerken, bu ay önceki yılın aynı ayına göre enerji ithalatındaki azalış 90 milyon dolar oldu. Böylece son 12 aylık enerji ithalatı da 44,0 milyar dolara gerilemiş oldu. Enerji ve altın dışı yıllık denge ise 11,4 milyar dolar fazla verdi. Bu ise 2001 krizinde görülen fazlanın bile çok üzerinde oldu.”

Dış ticaret açığının trend değerinin, büyümede toparlanma eğiliminin ivme kaybını yansıttığını belirten Bürümcekçi, ithalat alt gruplarından gelen sinyallerin ise yatırımlar, üretim ve iç talep açısından olumsuz bir tablo çizdiğini ifade etti.

Bürümcekçi, dış açık için haziran sinyallerine bakıldığında altın dışı ihracatın sert azaldığını, altın ticaretinde ise baz etkisinin lehte olduğunu dile getirerek, “Dış ticaret verisinden sonra, mayıs ayında cari denge 0,3 milyar dolar fazla verebilir diye düşünmekteyiz.” değerlendirmesinde bulundu.

“Çekirdek dengede olumlu gelişimin devam etmesini bekliyoruz”

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı da mayısta aylık açığın 1,8 milyar dolarla beklentileri doğrultusunda açıklandığını söyledi.

Yıllık açıktaki düşüşün devam ettiğine dikkati çeken Tokalı, “Yıllık dış ticaret açığının ikinci yarının başına kadar 33-34 milyar dolara gerilemesini, ekonomide yeniden dengelenmenin devam etmesiyle ikinci yarıdan itibaren ise hafif yükselişle yıl sonunda tekrar 50 milyar dolar civarına ulaşmasını bekliyoruz. Haziran ayında ise yıllık cari dengenin pozitif bölgeye geçebileceğini öngörüyoruz.” dedi.

Tokalı, dış ticaret dengesindeki düzelmede ihracatta yıllık artış ve ithalattaki yavaşlığın sert bir şekilde devam etmesinin etkili olduğunu dile getirdi.

İç talep ve kur gelişiminin ithalatı dizginlenmede etkisinin bulunduğunu, altın ithalatındaki yavaşlamanın da yardımcı unsur olduğunu aktaran Tokalı, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Aylık altın ithalatı son 12 aylık ortalaması olan 0,70 milyar dolara kıyasla gerileyerek mayısta 0,47 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 5 aylık dönemde kaydedilen altın ithalatı ise 3,7 milyar dolar düzeyinde ve geçen yılın aynı döneminde yaşanan 7,8 milyar dolarlık çıkışın ciddi altında. Diğer taraftan, petrol fiyatlarındaki aralık-mayıs dönemindeki yükselişin devam eden etkisine bağlı olarak enerji ithalatı halen yüksek seviyede bulunuyor. Öte yandan altın ve enerji hariç dış dengedeki iyileşmenin devam ederek, son on aydır artı bölgede kalmaya devam ettiğini izliyoruz. Bir yıl önce 37,1 milyar dolarlık açık veren yıllık çekirdek denge mayıs sonunda 11,4 milyar dolarlık fazla seviyesinde. Yılın ikinci çeyreğinde de olumlu gelişimin devam etmesini bekliyoruz.”