Ukrayna’da Rusya için ön saflarda çarpışan Wagner adlı paralı asker şirketinin kurucusu Yevgeni Prigojin, Rus ordusunun Wagner’e saldırı düzenlediğini iddia edince Rusya Devlet Başkanı Putin de Prigojin’i ihanetle suçladı.

Yevgeniy Prigojin, St. Petersburg’ta tanıştığı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘e yakınlığı ile tanındı. Restoranları ve catering işletmeleri bulunan Prigojin, Putin’in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle “Şef” lakabıyla anılmaya başlandı.

Zengin iş adamı Yevgeniy Prigojin, eski Rus istihbarat subayı Dmitry Utkin ile 2014’te ortak kurdukları güvenlik şirketi Wagner grubunun da lideri olarak gündeme geldi.

Prigojin’in yükselişi

62 yaşındaki Prigojin, 1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra St. Petersburg’da açtığı restoran sayesinde o dönem belediye başkan yardımcısı olan Vladimir Putin ile tanıştı. Bu bağlantılarını restoran ve catering şirketlerini büyütmekte kullanan Prigojin, Kremlin‘de Putin’in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle “Putin’in Şefi” olarak anıldı. Eski istihbarat subayı Utkin ile birlikte kurdukları “Wagner” güvenlik şirketi, Rusya’nın Kırım Yarımadası‘nı yasa dışı ilhak etmesi sürecine dahil olunca adını dünya çapında duyurdu.

Wagner nerelerde faaliyet gösterdi?

Prigojin’in önderliğindeki Wagner, Rusya’nın Afrika, Suriye ve Ukrayna’daki faaliyetlerinde ön saflarda yer aldı. Mali, Madagaskar, Mozambik, Sudan, Burkina Faso, Libya ve Orta Afrika Cumhuriyeti, Afrika kıtasında etkin olduğu yerler arasında bulundu. Esed yönetimini desteklemek için Wagner, 2015’te Suriye’ye asker gönderdi. 2014’te Kırım’ın ilhakı ile Ukrayna’da varlık göstermeye başlamasının ardından 2022’de Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla Wagner paralı askerlerini, 28 Mart 2022’de Ukrayna’da konuşlandırmaya başladı.

Prigojin ve Şoygu gerilimi

Prigojin, son aylarda defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna’daki ordunun başı Valery Gerasimov‘u “beceriksizlikle” suçlamış ve Wagner birimlerine kasten yetersiz ikmal sağlandığını dile getirmişti. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’daki gönüllü birlikleri kendileriyle sözleşme imzalamaları gerektiğini söylemesinin ardından Prigojin, bu hareketi Wagner’i kontrol etme girişimi olarak gördü. 22 Haziran 2023’te askeri isyanın ilk sinyali olarak Prigojin, Putin’i askeri kurmaylarının kandırdığını öne sürdü. Prigojin, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov’un, Bahmut’ta Wagner’in kontrol sağlamasına rağmen yetersizlikleri görmezden gelmelerine tepki göstererek, “Çok büyük problemler var. Şoygu ve Gerasimov’un basit bir yaklaşımı var. İnsanlar inansın diye korkunç yalanlar uyduruyorlar. Yaptıkları şey bu.” açıklamalarında bulundu.

23 Haziran gerilimi

Prigojin, 23 Haziran Cuma günü, Rus ordusunu Wagner’e saldırı düzenlemekle suçlayarak karşılık vermekle tehdit etmiş ve Rus yönetimine isyan başlatmıştı. Federal Güvenlik Servisi (FSB) “silahlı isyan” suçlamasıyla ceza davası açmıştı. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ise Wagner’in kamplarına saldırı düzenlendiği yönündeki iddialar yalanlanmıştı.

Rusya Devlet Başkanı Putin de halka sesleniş konuşmasında, “Karşılaştığımız ihanettir. Fahiş hırslar ve kişisel çıkarlar, ülke ve halka yönelik ihanete yol açtı.” dedi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Wagner’in eyleminin “silahlı isyan” olduğunu belirterek, “Silahlı isyan girişiminde bulunan, bunu organize eden, şantaj ve terör yöntemlerine başvuran bütün suçlular kaçınılmaz olarak cezalandırılacaktır.” şeklinde konuştu.