Erken emeklilik hakkı tanıyan yıpranma payında son durum

Köşe Yazısını Dinle

Sosyal güvenlik sistemimizde önemli konulardan biri de erken emeklilik hakkı tanıyan yıpranma payı olarak ta bilinen konudur. 5510 sayılı reform yasası ile bu konudaki kapsam son derece daraltılmıştı. Ancak reform sonrası bazı sivil toplum kuruluşlarının başvuruları ve mücadeleleri sonunda kapsamı genişleten yeni meslek grupları da bundan yararlanmaya hak kazandılar .Çok sayıda soru aldığım bu konuyu da son düzenlemeleri de dikkate alarak bu yazımızla aydınlatmaya çalışacağım.

Yıpranma Payı Nedir?

Yıpranma payı , özellikle belirli meslek gruplarında çalışanların mesleklerinde yoğun ve zorlu çalışma koşullarına maruz kalmaları nedeniyle erken yaşta emekli olmalarını ve daha önce emekli olmaları durumunda daha az maaş alacaklarını engellemek amacıyla başlatılan bir uygulamadır. Yıpranma payı tutarının belirlenmesinde, çalışanın mesleki tecrübesi, çalışma süresi, çalışma şartları ve sağlık durumu gibi faktörlerin yanı sıra emeklilik yaşı da dikkate alınmaktadır.

Yıpranma Payını Alma Hakkı Nasıl Kazanılır?

Yıpranma Payı ile ilgili hükümler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 40.maddesinde Fiili Hizmet Süresi Zammı Başlığı altında açıklanmıştır. Yıpranma payı almak için bazı şartlar vardır ve bu şartları sağlayan çalışanlar, yıpranma payından yararlanabilirler. Bu şartlar genellikle şunlardır:

• Çalışma süresi: Yıpranma payı almak için belirli bir çalışma süresini tamamlamak gerekmektedir. Çalışma süresi, farklı meslek grupları için değişiklik göstermekle birlikte, genellikle 25 yıldır.

• Yaş şartı: Bazı durumlarda, yıpranma payı için yaş şartı da aranabilir. Yaş sınırı, yine meslek gruplarına göre değişebilir.

• Mesleki riskler: Yıpranma payı, yüksek riskli ve yorucu işlerde çalışanlar için uygulanmaktadır. Bu nedenle, yıpranma payından yararlanabilmek için mesleki risklere maruz kalmak gerekmektedir.

• Sigortalılık süresi: Bazı durumlarda, yıpranma payından yararlanmak için belirli bir sigortalılık süresini tamamlamak gerekebilir.

• Belge/raporlama: Yıpranma payı almak için gerekli belgelerin sağlanması gerekmektedir. Bu belgeler arasında, çalışanın mesleki risklere maruz kaldığını gösteren doktor raporu, işçinin çalışma süresi ve sigortalılık süresini belirten belgeler yer alabilir.

Yıpranma payı için Başvuru işlemleri ve gerekli belgeler hakkında bilgi almak için SGK müdürlükleri veya SGK’ nin internet sitesi ziyaret edilebilir. Başvuru sonucu, başvuranın şartlarına uygun olarak değerlendirilerek, yıpranma payı belirlenir ve çalışanın maaşına yansıtılır.

Erken Emeklilik Hakkı Bulunan Meslekler

SGK tarafından konuyla ilgili yapılan son düzenlemelerde dikkate alındığında yıpranma hakkı ile erken emekli olabilecek meslekler aşağıdaki gibidir. Kapsama giren meslekler 5510 Sayılı Kanun 40.maddesinde ayrıntılı olarak belirtilmiş olup Mevcut durumda toplam 45 işkoluna erken emeklilik imkânı tanınmış durumda.

•Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar

•Cıva üretimi işleri

•Madencilik ve yeraltı işleri

•Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler

•Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli

•Radyoaktif işler

•Emniyet çalışanları

•Askerler

•Basın ve gazetecilik işleri

•Ebe

•İtfaiye ve yangın söndürme işleri

•Ceza infaz kurumlarında çalışanlar