Koronovirüs pandemisi ile birlikte tedarik zincirinin kırılmasından etkilenen en önemli araçlardan birisi de çip oldu.

Peki çip nedir? Çip elektronik cihazların olmazsa olmaz parçalarından birisidir. Özellikle akıllı cihaz dediğimiz tüm araçlarda çip mevcut.

Akıllı telefonlarda, smart televizyonlarda, arabalarda, klimalarda, kredi kartı, telefon sim kartları, el aletleri ve savunma sanayisine kadar çok geniş bir skalada çip kullanmak zorundayız.

Koronavirüs pandemisi sonrası araba üretmeyen firmalar çip tedarikinden vazgeçtiler. Araba fabrikaları kendileri dışında çip kullanan başka sektörlerin olabileceğini düşünmemişlerdi. Çip üreticileri akıllı telefonlar başta olmak üzere birçok alanda çip satışına devam edip üretimlerini artırması beklenilmeyen bir durumdu. Pandemi sonrası tekrar eskisi kadar araba üretmek isteyen şirketler kendilerine yetecek kadar çip bulamadılar. Eskiden almış oldukları çipleri başka sektörler ele geçirmişti.

Özellikle dünyada üretilen çipin çok büyük bir bölümünü Tayvan ve Çin üretiyor. Şu anda Tayvan ve Çin arasında meydana gelen savaş tehlikesi dünyadaki çip tedarikini de tehlikeye soktu.

Amerika ve Çin arasında savaş tehditlerinin yaşandığı olayların esas nedenlerinden birisi de çip üretimini karşı tarafa kaptırmamaktı.

Eğer Çin, Tayvan’ı işgal eder ve kendi topraklarına katmayı başarabilirse Apple başta olmak üzere Amerika’nın birçok teknoloji firması Çin’e bağımlı hale gelecek ve aralarındaki ticaret savaşlarında ciddi yara alacak.

Rusya ve Ukrayna arasında meydana gelen savaş da çip krizinin büyümesine yol açtı.

Özellikle yarı iletken çip üretiminde önemli yeri olan neon gazı ve paladyum gibi maddelerin tedarikinde de sıkıntı yaşanıyor. Çünkü Neon gazının yaklaşık yüzde 90’ı Ukrayna’da üretiliyor, paladyumun da yüzde 40’a yakın bir bölümü Rusya’da bulunuyor.

Ukrayna’nın Odessa bölgesi Rusya’nın ağır bombardımanı altında. Üretilen Neon gazı eskisi kadar üretilemeyecek. Ayrıca Paladyumu elinde bulunduran Rusya ise bunu istediği ülkelere verip istemediklerine vermeyecek. Tıpkı şu anda Avrupa’ya doğalgazı kestiği gibi…

Dünyada ticaretin küreselleşmesi ve ucuz malın dünyanın öbür ucunda bile olsa satın alınması ile birlikte dünyadaki her olay her ülkeyi etkiler hale geldi. Bizimle hiç alakası olmadığını düşündüğümüz Çin ve Tayvan arasındaki rekabet bizi derinden etkileme kapasitesine sahip.

Rusya Ukrayna savaşının ekonomik etkileri şua anda tüm dünyayı etkisi altına almışken kışın ortasına geldiğimizde bunun nelere mal olabileceğini hep birlikte göreceğiz. Bu savaş en çok doğalgaz ve petrol açısından dünyayı etkileyecek.

Çin ve Tayvan arasında meydana gelebilecek bir savaşın ise teknolojik olarak ne kadar etkileyebileceğini hep birlikte göreceğiz.

Rahatlık öyle bir şeydir ki tattığınız anda ondan asla ayrılmak istemezsiniz. Teknolojik ürünlerin rahatlığına alışan dünya buna eskisi kadar ulaşamadığı zaman ciddi bir travma yaşayacak.

En basitinden alışverişi bile evde yattığınız yerden yaptığınız bir ortamda, teknolojik ürünler azalırsa azalsın diyebilmek pek mümkün değil.

Dünyanın en büyük ülkeleri çip üretmek için milyar dolarların üzerinde bir yatırımla bu sektöre adım attılar. Ancak bunların sonuç vermesi birkaç yıldan önce olamaz. Üretim artsa bile tüketim de olağanüstü bir hızla artıyor.

Eskiden uydudaki kanalları göstermekten başka fonksiyonu olmayan televizyonlar artık internete bağlanıp telefonla bağlantı kurup Netflix, Youtube gibi uygulamalara girmeye başladıysa çip ihtiyacının gelecek yıllarda ne kadar artabileceğini tahmin etmek zor olmayacaktır.

Özellikle gelirinin önemli bir bölümü araba sektörü olan Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri çip krizinden ciddi zararlar görecektir. Çip sektörünü elinde bulunduramayan ülkeler ise telafisi mümkün olmayan maddi kayıp yaşayacak. Amerika ve Çin arasındaki, Avrupa ve Rusya arasındaki mücadele de çip meselesine derinden bağlı.

Savaşlar dönemine giriyoruz. Dünyanın her bir savaş bölgesinde ticaret sekteye uğrayacak ve öngörülemeyen sektörlerde ciddi gerileme olacak. Hepimiz önümüzdeki yıllarda hesabını buna göre yapmalıyız.