Kuran-ı Kerim’in Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’e (SAV) indiği gece olarak bilinen Kadir Gecesi, her yıl olduğu gibi bu yıl da Ramazan ayının 26. gecesinde yani bu gece idrak edilecek.

Kadir ismi, sözlükteki manasıyla her şeye gücü yeten ve kudret anlamına gelen Allah’ın (C.C) isimlerinden birisidir. İslam aleminin kutsal kitabı Kuran-ı Kerim’in Kadir Gecesi’nde indirildiği bilinmektedir. Kutsal kitabın 97. suresinde bu güne dair detaylar verilmektedir. Ramazan ayının sonlarına doğru idrak edilen Kadir Gecesi, camilerde huşu içerisinde geçmektedir. Peki, bugünün anlam ve önemini tam manasıyla kavramak isteyen Müslümanların sorguladığı Kadir Gecesi nedir ve bu gecede neler olmuştur? İşte, dini kaynaklarda yer alan bilgilere dair detaylar…

Yüce Yaradan Allah-ü Teala’nın fani hayatın yolcusu olan insanlara, peygamberler vasıtasıyla son hitabı ve nihai mesajı olan Kuran-ı Kerim, Kadir Gecesi içerisinde indirilmiştir. Kadir, doksan dokuz esmâ-i hüsnâdan yaklaşık aynı anlama gelen kavî ve muktedir isimleriyle muhteva ortaklığı, “iradesini her durumda yürüten” mânasındaki cebbâr, “yenilmeyen, yegâne galip” anlamındaki azîz ve “yenilmeyen, yegane kudret ve tasarruf sahibi” anlamındaki kahhâr isimleriyle mâna yakınlığı içinde bulunur.

Kutsal Kitap Kuran-ı Kerim’in 97. suresinde ‘Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır’ sözleriyle önemi gözler önüne serilen bu gece, ibadetleri ile ön plana çıkıyor. Meleklerin Yüce Yaradanın emriyle yer yüzüne ineceği bu gecede, Kadir Gecesi ibadetleri, af dileklerinin, yalvarışların önemini güçlendirmiş olacak. Peki, Kadir Gecesi’nde nasıl ibadet edilir? İşte, dini kaynaklarda yer alan bilgilere göre Kadir Gecesi’nde ne yapılır sorusunun cevabı ve bugünü en güzel şekilde eda etmek isteyenler için detaylar…

KADİR GECESİ’NDE NASIL İBADET EDİLİR?

Birçok kaynakta Kadir Gecesi’nde yapılması gereken ibadetler hakkında bilgiler yer almaktadır. Bazı neşriyatlarda bu liste türlü ibadetlerle çeşitlendirilmektedir. Temel olarak Kadir Gecesi’ni; yatsı namazını camide kılmak, tövbe ve istiğfar etmek, salât ve selam getirmek, dua ve zikretmek, Kur’ân okumak, namaz kılmak, hayır ve hasenat yapmak suretiyle değerlendirebiliriz.

Peygamberimiz Kadir Gecesi’ni ihya eden kimsenin bağışlanacağını bildirmiştir:

“Kim inanarak ve karşılığını Allah’tan bekleyerek, Kadir Gecesi’ni ibadetle ihya ederse, geçmiş günahları bağışlanır.” (Müslim, “Salâtü’l-Müsafirîn”, 175)

Kutsal Kitap Kuran-ı Kerim’in, Ramazan ayı içerisinde indirildiğine dair şu ayetler yer almaktadır:

“Şüphesiz, biz onu (Kur’ân’ı) Kadir Gecesi’nde indirdik. Kadir Gecesi’nin ne olduğunu sen ne bileceksin! Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve Ruh (Cibril) o gecede, Rab’lerinin izniyle her türlü iş için iner de iner. O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir.” (Kadr, 87/1–5)

Bir hadiste, bu günün ibadetle geçirilmesine dair şu ifadeler yer almaktadır:

“Peygamberimiz Kadir Gecesi’ni ibadetle geçirir, aile fertlerini de ibadet etmeleri için uyarırdı. (Tirmizî, “Savm”, 72)

Kadir Gecesi’ni ihya etmek, feyiz ve bereketinden azami ölçüde faydalanmak gerekir. Kadir Gecesi’ni ihya edemeyen manevi nimetlerden mahrum olur. Bu konuyu
Peygamberimiz öyle dile getirmiştir:

“Ramazan ayı size yaklaştı. Onda bin aydan daha hayırlı olan bir gece vardır. Kim Kadir Gecesi’nin hayır ve bereketinden mahrum kalırsa bütün hayır ve bereketten
mahrum kalır. Onun hayırından ancak hayırdan mahrum olan kimseler yararlanamaz” (ıbn Mâce, “Savm”, 2)

KADİR GECESİ NELER YAPILIR?

Bir hadiste inanarak ve mükâfatını Allah’tan bekleyerek Kadir gecesini ihyâ edenlerin geçmiş günahlarının affedileceği müjdelenmiştir (Buhârî, “Fazlu leyleti’l-Kadr”, 1; Müslim, “Salâtü’l-müsâfirîn”, 175-176).

Ramazanın son on gününe girildiğinde Hz. Peygamber dünyevî işlerden uzaklaşıp i‘tikâfa çekilir, geceleri daha çok ibadet ve tefekkürle geçirdiği gibi ailesini de uyanık tutardı (Buhârî, “Fazlu leyleti’l-Kadr”, 5; “İ?tikâf”, 1; Müslim, “İ?tikâf”, 1-5; Tirmizî, “Savm”, 73).

Bir hadiste Resûl-i Ekrem’in Kadir gecesinde, “Allahım! Sen affedicisin, affı seversin, beni de affet!” şeklinde dua edilmesini tavsiye ettiği belirtilir (Tirmizî, “Da?avât”, 84; İbn Mâce, “Du?â?”, 5).

Bu sebeple müslümanlar, ramazan ayının son on gecesini ve özellikle âlimlerin çoğunluğunun işaret ettiği 27. geceyi, kulluk bilinci içinde ibadet ederek ve geçmişte yaptıkları hataları bir daha tekrarlamamaya kesin karar vererek geçirmeye özen gösterirler.

Kadir gecesi özel ibadet ve duaları, bunlarla ilgili donanımları, teşrifat ve merasimleriyle Osmanlı toplum hayatında da zengin bir gelenek oluşturmuştur. Ramazanla başlayan hatimlerin Kadir gecesinden önce tamamlanması ve o gece duasının yapılmasına dikkat edilmiş, değişik camilerde hâfızlar ve duahanlar tarafından sanatkârane ifadelerle duada bulunma âdet haline gelmiştir.

Kadir gecesinden nasibini almak isteyenlerin yatsı namazını cemaatle kılmalarının yeterli olduğuna dair rivayetler, padişahların bu gece yatsı ve teravih namazlarıyla Osmanlı kroniklerinde “Kadir namazı” adıyla anılan tesbih namazını selâtin camilerinden birinde halkla beraber kılmalarına vesile olmuştur.

Büyük camilerde bu duaların sabah namazına kadar devam ettiği bilinmektedir. Bunun yanında cami ve tekkelerde vaaz ve irşadda bulunulur, bunlara halktan başka ulemâ, meşâyih ve devlet ileri gelenleri de katılırdı (Selânikî, II, 600).

KADİR GECESİ DUALARI NELERDİR?

Kadir Gecesi’nde özel olarak okunacak bir dua bulunmamakla birlikte, bu gecenin en aydınlatıcı bilgisi, Peygamber Efendimizin sözlerinin mazhar olduğu Hadis-i Şerif’tir.

Bu hadiste Resûl-i Ekrem’in Kadir gecesinde, “Allahım! Sen affedicisin, affı seversin, beni de affet!” şeklinde dua edilmesini tavsiye ettiği belirtilir (Tirmizî, “Da?avât”, 84; İbn Mâce, “Du?â?”, 5).

Bu gecede dilenirse Kuran-ı Kerim’in 97. suresi olan Kadir Suresi de okunabilir.

Mü’min, usul ve adabına uygun olarak dua ettiği zaman duası kabul olur ve bunun faydasını ve etkisini dünya ve ahirette görür. Yüce Allah, ayetlerde dua edenin duasını
kabul edeceğini bildirmektedir:

“Kullarım, sana benden sorarlarsa (onlara söyle): Ben (onlara) yakınım. Dua eden, bana dua ettiği zaman onun duasına karşılık veririm. O hâlde onlar da bana karşılık versin (benim çağrıma uysun)lar, bana inansınlar ki, doğru yolu bulmuş olalar.” (Bakara, 2/186)

“Orada (mihrapta) Zekeriyyâ, Rabbine; ‘Rabbim, bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin’ diye dua etmişti.” (Âl-i İmrân, 3/38)

“O’ndan mağfiret dileyin, sonra O’na tövbe edin! Çünkü Rabbim yakındır, (duaları) kabul edendir” (Hûd, 11/61)

KADİR GECESİ NAMAZI NASIL KILINIR?

Kadir Gecesi’ne hasıl olan bir namaz türü bilinmemektedir. Ramazan ayı içerisinde idrak edildiği için bu gün eğer ibadet evde gerçekleşecekse yatsı namazı ya da tesbih namazı eda edilebilir. İbadet için camiye gitme imkanı olanlar ise teravih namazı ile ibadetlerini yerine getirebilir.

Sonuç olarak, teravih namazında asıl olan, Kur’ân-ı Kerîm’in hatmi ve Ramazan gecelerinin ihyasıdır. Kadir gecesine rastlama ihtimali yüksek olan bu mübarek geceleri ibadetle değerlendirme hedeflenmelidir. “İnanarak ve sevabını Allah’tan umarak Ramazan orucunu tutan kimsenin geçmiş günahları bağışlanır. İnanarak ve sevabını Allah’tan umarak Kadir gecesini ihya eden kimsenin de geçmiş günahları bağışlanır.” buyuran Hz. Peygamber Ramazan gecelerini namaz ile değerlendirmiştir. Bu nedenle, teravih namazını geçiştirme yerine, mümkün mertebe bu namaza daha fazla zaman ayırma, ecrinden daha fazla yararlanma cihetine gidilmelidir. Böylece gündüzünü sıyam (oruç) ile gecelerini de kıyam (teravih) ile Ramazan dolu dolu geçirilmiş ve bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesi ihya edilmiş olacaktır.

İşlenen günahlardan ve hatalardan dolayı Allah’tan af ve mağfiret niyaz etmek demek olan İstiğfar hakkındaki araştırmalar, Kadir Gecesi nedeniyle hız kazandı. Bu mübarek gecede yüce Allah’a sığınıp af dileyecek olan Müslümanlar, İstiğfar duası hakkında bilgi almak istiyor. Peki, İstiğfar duası nedir? İstiğfar nasıl yapılır?

İstiğfar, işlenen günahlardan ve hatalardan dolayı Allah’tan af ve mağfiret niyaz etmek demektir. Kur’an-ı Kerim’de işledikleri kötülüklerden pişman olup tövbe-istiğfarda bulunanlar övülmektedir (Âl-i İmrân, 3/135). Kaynaklarda içeriği bakımından “istiğfar” anlamı taşıyan pek çok dua vardır. Hz. Peygamberin (s.a.s.) “Seyyidü’l-istiğfâr” (İstiğfârın en güzeli) diye nitelediği dua şöyledir:

Allah’ım! Sen benim Rabbimsin! Senden başka hiçbir ilâh yoktur. Beni sen yarattın. Ben Senin kulunum; gücüm yettiği kadarıyla Senin ahdin ve va’din üzere bulunuyorum. Yaptığım fenalıkların şerrinden Sana sığınırım. Üzerimde olan nimetlerini itiraf ederim; günahımı da itiraf ederim. Beni bağışla; çünkü Senden başka hiçbir kimse günahları bağışlamaz. (Buhârî, Deavât, 2)

Aslında kişinin Rabbine yönelerek içinden geldiği gibi dile getirdiği her türlü bağışlanma duası zaten bir istiğfardır.

TÖVBE NASIL EDİLMELİDİR?

Tövbe edecek kimsenin iki rekât namaz kıldıktan sonra Allah’a hamd, Resûlüne (s.a.s.) salât ve selam getirdikten sonra tövbe ve istiğfar etmesi, akabinde de salavat ve hamd ile bitirmesi tövbenin adabındandır.
Hz. Peygamberin (s.a.s.), bağışlanması için yaptığı pek çok duadan ikisi şudur:

Allah’ım! Ben kendime çok zulmettim. Günahları bağışlayacak ise yalnız sensin. Öyleyse tükenmez lütfunla beni bağışla, bana merhamet et. Çünkü affı sonsuz, merhameti nihayetsiz olan yalnız sensin. (Buhârî, Ezân 149; Müslim, Zikir, 48)

Allah’ım! Günahlarımı, bilmeden ve haddimi aşarak işlediğim kusurlarımı, benden daha iyi bildiğin bütün suçlarımı bağışla! Allah’ım! Ciddi veya şaka olarak yaptığım yanlışları, hataen ve kasten işlediğim günahlarımı affeyle! Bütün bu kusurların bende bulunduğunu itiraf ederim. Allah’ım! Şimdiye kadar yaptığım, bundan sonra yapacağım, gizlediğim ve açığa vurduğum, ölçüsüz bir şekilde işlediğim ve benden daha iyi bildiğin günahlarımı affeyle! Öne geçiren de sen, geride bırakan da sensin. Senin gücün her şeye yeter. (Buhârî, Deavât, 60).