Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,13 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 11,89 olduğunu açıklamasının ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora göre, yıllık enflasyon, gıda ve temel mal gruplarında artarken, enerji grubunda geriledi, hizmet grubunda ise yataya yakın seyretti. Gıda enflasyonundaki artışta hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda etkili olurken, temel mallardaki yükselişte dayanıklı tüketim malları ana belirleyici oldu.

Enerji yıllık enflasyonundaki düşüşte, elektrik fiyatları kaynaklı baz etkisi öne çıktı. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu arttı. B göstergesinin eğilimi yataya yakın seyrederken, C göstergesinin eğilimi bir miktar geriledi.

Bu görünüm altında, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,43 ve 0,16 puan artarak yüzde 12 ve yüzde 11,48 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,33, 0,09 ve 0,07 puan arttı, enerji ve hizmet gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,34 ve 0,01 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B göstergesinin eğiliminde kayda değer bir değişim gözlenmezken, C göstergesinin eğilimi bir miktar geriledi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mallarda düşüş kaydetmekle birlikte yüksek seviyesini korudu, hizmet grubunda ise yatay seyretti.

Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonu baz etkisi kaynaklı geriledi

Hizmet fiyatları ekim ayında yüzde 0,71 artarken, grup yıllık enflasyonu büyük ölçüde yatay bir seyirle yüzde 10,92 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilerken, diğer hizmetlerde daha belirgin olmak üzere lokanta-otel ve kira gruplarında yükseldi.

Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonu baz etkisi kaynaklı gerilerken, ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki ılımlı seyir bu dönemde de devam etti. Lokanta-otel grubunda yıllık enflasyon yemek hizmetlerinde yatay seyretti, konaklama hizmetlerinde ise düşük seviyelerini korudu. Diğer hizmetler grubunda döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle fiyatları artan kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı ile sağlık hizmetleri öne çıktı.

Mobilya, otomobil ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar öne çıktı

Temel mal grubu enflasyonu ekim ayında 0,41 puan artışla yüzde 12,09 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı grubunda geriledi. Böylelikle, söz konusu gruplarda döviz kuru gelişmeleri ve sektörel talep koşullarına bağlı ayrışma devam etti.

Altın hariç dayanıklı mallarda yüksek fiyat artışları alt kalemler genelinde sürdü; mobilya, otomobil ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Bu dönemde, diğer temel mal grubu fiyatları da döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak bir önceki aya benzer bir artış (yüzde 1,43) kaydetti.

Giyim ve ayakkabı grubunda yeni sezon fiyat artışı döneme özgü talep koşullarının da etkisiyle bir önceki yılın önemli ölçüde altında kaldı ve yıllık enflasyon yüzde 2,02’ye geriledi.

İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış alt gruplar genelinde hızlanarak devam etti

Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 2,09 arttı. Bu gelişmede yüzde 5,76 artış gösteren elektrik fiyatları öne çıktı, katı yakıt ve akaryakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 2,56 ve 1,30 yükseldi. Enerji grubu yıllık enflasyonu, geçen yılın aynı ayındaki elektrik fiyat ayarlaması kaynaklı yüksek bazın etkisiyle 2,79 puan azalarak yüzde 3,98’e geriledi.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ekim ayında 1,56 puan artarak yüzde 16,51’e yükseldi. Bu dönemde yıllık enflasyon, işlenmiş gıda grubunda 1,70 puan artışla yüzde 14,49’a yükselirken, işlenmemiş gıda grubunda 1,31 puan artarak yüzde 18,78 oldu.

İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, meyve fiyatlarındaki nispeten olumlu görünümün etkisiyle taze meyve ve sebze fiyatlarının gerilediğine, ancak diğer işlenmemiş gıda fiyatlarının önemli ölçüde yükseldiğine işaret etti. Bu gelişmede, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan yumurta, bakliyat ve pirinç kalemleri öne çıktı.

İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış alt gruplar genelinde hızlanarak devam etti ve yüzde 2,18 olarak gerçekleşti. Nitekim bu dönemde ekmek ve tahıllar yüzde 2,66, diğer işlenmiş gıda ise yüzde 1,91 oranında aylık fiyat artışı sergiledi. Diğer işlenmiş gıda grubunda, katı ve sıvı yağlar aylık yüzde 5,88 oranında fiyat artışıyla en çok dikkat çeken kalem oldu. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 15,69’a yükseldi.

Tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek sürdü

Yurt içi üretici fiyatları ekim ayında yüzde 3,55 yükselirken, yıllık enflasyon 3,87 puan artışla yüzde 18,20 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru ve enerji dışı emtia fiyatlarındaki gelişmelerin belirleyici olduğu değerlendirildi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde belirgin ölçüde yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara malı grubunda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Aylık bazda ara malları grubu fiyat artışında demir-çelik, plastik ürünler, kâğıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları, metal yapı ürünleri ve makineler etkili oldu.

Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya öncülüğünde artarken, dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte katı-sıvı yağlar ve et ürünleri belirleyici oldu. Enerji grubu fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol ürünleri ile elektrik üretimi ve dağıtımı fiyatları öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.

AA