ABD Başkanı Donald Trump, Florida’daki konutu Mar-a-Lago’da Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’yi ağırladı.

Liderler, görüşme öncesi basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Trump “Putin’in barış konusunda ciddi olduğunu düşünüyorum. Bence Zelenski de öyle” ifadelerini kullanırken, Putin’le yakın zamanda görüşüp görüşmeyeceği sorusuna ise “Bu duruma bağlı” diye yanıt verdi.

TRUMP: GÖRÜŞMELERİN FİNAL AŞAMASINDAYIZ

Trump, “Bugün iyi bir görüşme yapacağız. Toplantıdan sonra Putin’i arayacağım. Herhangi bir zaman kısıtlamam yok. Güvenlik Garantisi Anlaşması olacak. Güvenlik Anlaşması oldukça güçlü olacak. Görüşmelerin final aşamasındayız. Ukrayna için ekonomik faydalar da olacak. Avrupalı liderlerle de görüşme sonrasında konuşacağım” diye konuştu.

TRUMP, TOPLANTI ÖNCESİ PUTİN GÖRÜŞTÜ

Görüşme öncesi Trump, Rusya lideri Volodimir Putin ile görüştü.

Putin ile “iyi ve son derece verimli” bir telefon görüşmesi yaptığını belirten Trump, ilerleyen saatlerde de Zelenski ile Florida eyaletindeki Mar-a-Lago malikanesinde görüşeceğini kaydetti.

Trump, dün, Zelenskiy ile yapacağı görüşmeye ilişkin, “(Zelenskiy’nin) Elinde ben onaylayana kadar hiçbir şey yok. Elinde ne olduğunu göreceğiz.” ifadelerini kullanmıştı.

“UKRAYNA DONBAS’TA CESUR ADIMLAR ATMALI”

Trump ile Putin arasındaki görüşmeye ilişkin Kremlin’den de açıklama geldi. Kremlin Başdanışmanı Yuri Uşakov, Trump ile Putin’in Zelenski ile yapılacak toplantının ardından tekrar konuşacağını ifade etti.

Savaşın sona ermesi için Ukrayna’nın Donbas’ta cesur adımlar atması gerektiğini belirten Uşakov, “Putin ve Trump, Ukrayna’nın Donbas’a ilişkin ertelemeden bir karar vermesi gerektiği görüşünde. İki lider de Ukrayna ve AB tarafından önerilen geçici ateşkesin savaşı uzatacağını düşünüyor” dedi.

ZELENSKİ’DEN GÖRÜŞME ÖNCESİ MESAJ

Zelenski, ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelmeden önce Telegram hesabı üzerinden yaptığı paylaşımında, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın bitirilmesi yönünde çalışmalar yürüttüklerini belirtti.

Yılbaşı öncesinde önemli kararların alınmasının mümkün olabileceğini kaydeden Zelenskiy, şu ifadeleri kullandı:

“Şimdi, yılın en aktif diplomatik günlerinden biri ve yılbaşı öncesinde birçok konuda karar verilebilir, biz de bunun için her şeyi yapıyoruz. Fakat kararların alınıp alınmayacağı müttefiklere bağlı.”

Zelenski gazetecilere verdiği demeçte ise Trump’ın Florida’daki konutunda yapılacak görüşmede Ukrayna’nın doğusundaki tartışmalı Donbas bölgesinin kaderinin yanı sıra Zaporijya nükleer santralinin geleceği ve diğer konuları ele almayı planladığını söyledi. Rusya, Ukrayna’dan Donbas’ın tamamını hatta Kiev’in kontrolündeki bazı bölgelerinde kendilerine teslim edilmesi konusunda ısrarcı olmuştu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski toprak verme konusunda taviz vermemek adına görüşmelerini sürdürüyor.

RUSYA UKRAYNA’DAN TOPRAK İSTİYOR

Kiev ve Washington birçok konuda anlaşmaya vardı ve Zelenski Cuma günü 20 maddelik planın %90’ının tamamlandığını söyledi. Ancak Rusya’ya hangi toprakların verileceği ya da verilmeme hususu hâlâ çözüme kavuşmadı. Moskova Donbas’ın tamamını ele geçirmekte ısrar ederken, Kiev haritanın mevcut savaş hatlarında dondurulmasını istiyor.

Rusya Devlet Başkanı Putin’in de barış için Ukrayna’dan uymasını istediği bazı şartlar bulunuyor. Putin, 19 Aralık’ta yaptığı açıklamada, barış anlaşmasının 2024’te ortaya koyduğu şartlara dayanması gerektiğini düşündüğünü söyledi: Ukrayna’nın Donbas, Zaporizhzhia ve Kherson bölgelerinin tamamından çekilmesi ve Kiev’in NATO’ya katılma amacından resmen vazgeçmesini şart koşuyor.

ZELENSKİ REFERANDUMA KARŞI OLUMLU

20 maddelik planda olarak bahsedilen barış çalışmaları aslında Rusya öncülüğünde 28 madde olarak ortaya atılmıştı ancak Ukraynalı yetkililer ve ABD’li müzakereciler arasında yapılan görüşmeler sonucunda Kiev için daha elverişli olan 20 maddelik bir plan ortaya çıktı.

Ukrayna Devlet Başkanı Cuma günü Axios’a verdiği demeçte, Ukrayna güçlerinin Donbas’tan tamamen çekilmesi yönündeki ABD önerisini yumuşatmayı hala umduğunu söyledi. Bunun başarısız olması durumunda, Zelenski, haftalarca süren müzakerelerin sonucu olan 20 maddelik planın tamamının referandum oylamasına sunulması gerektiğini belirtti. Zelenski’nin yaptığı açıklamada referanduma olumlu bakması önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

ZELENSKİ BARIŞ PLANINI AÇIKLAMIŞTI

Zelenski, Ukrayna ile ABD arasında Rusya ile savaşı sona erdirmeye yönelik olarak görüşülen 20 maddelik çerçeve barış planını ilk kez kamuoyuyla paylaşmıştı. Ukrayna lideri, Trump görüşmesi öncesi planın yüzde 90’ının hazır olduğunu belirtmişti.

MADDE MADDE TASLAK PLAN

Zelenski’nin açıkladığı ve ofisi tarafından paylaşılan taslak metindeki maddeler şöyle:

1. Ukrayna’nın egemenliği yeniden teyit edilecek.

2. Rusya ile Ukrayna arasında tam ve tartışmasız bir saldırmazlık anlaşması öngörülüyor. Uzun vadeli barışı sürdürebilmek için, temas hattını uzay tabanlı insansız izleme sistemleriyle denetleyecek, ihlallerin erken tespitini sağlayacak ve anlaşmazlıkları çözecek bir izleme mekanizması kurulacak.

3. Ukrayna güçlü güvenlik garantileri alacak. 4. Ukrayna, silahlı kuvvetlerini mevcut 800 bin personel ile koruyacak. Daha önceki ABD taslağı, Ukrayna’nın asker sayısını azaltmasını öngörüyordu.

5. ABD, NATO ve Avrupa ülkeleri, NATO’nun kurucu antlaşmasındaki 5’inci maddeye benzer karşılıklı savunma hükümleri içeren güvenlik garantileri sağlayacak.

6. Rusya, Avrupa ve Ukrayna’ya yönelik saldırmazlık politikasını gerekli tüm yasal düzenlemeler ve onay belgeleriyle resmileştirecek. Bu süreç Devlet Duması’nda ezici çoğunlukla onaylanacak.

7. Ukrayna, belirli bir tarihte Avrupa Birliği üyesi olacak ve kısa vadede Avrupa pazarına ayrıcalıklı erişim elde edecek.

8. Ukrayna’ya yönelik güçlü bir küresel kalkınma paketi sağlanacak. Bu paket yatırım ve gelecekteki refahı kapsayan ayrı bir anlaşmayla tanımlanacak.

9. Ekonomik toparlanma, hasar gören bölgelerin yeniden inşası ve insani sorunlar için çeşitli fonlar kurulacak. Amaç, Ukrayna’nın potansiyelini tam olarak hayata geçirmesi için 800 milyar dolar mobilize etmek.

10. Ukrayna, ABD ile serbest ticaret anlaşması sürecini hızlandıracak. Zelenski, Washington’un tutumunun, Ukrayna’ya serbest ticaret erişimi verilmesi durumunda Rusya’ya da benzer koşullar sunulması yönünde olduğunu söyledi.

11. Ukrayna, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması doğrultusunda nükleer silaha sahip olmayan bir devlet olarak kalacağını teyit edecek.

12. Zaporijya Nükleer Santrali: Zelenski, Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan ve cephe hattına yakın, Rus güçlerinin kontrolündeki santral konusunda ABD ile henüz anlaşma sağlanamadığını söyledi. ABD’nin önerisi Ukrayna, ABD ve Rusya’nın eşit paylara sahip olduğu, Amerikalıların baş yönetici rolünü üstlendiği ortak bir işletme kurulması yönünde. Kiev’in önerisi ise yalnızca ABD ve Ukrayna’nın yer aldığı, yüzde 50–50 ortaklı bir yapı kurulması. Üretilen enerjinin yarısının Ukrayna’ya verilmesi, diğer yarısının ise ABD tarafından bağımsız şekilde tahsis edilmesi.

13. Ukrayna ve Rusya, eğitim sisteminde ve toplum genelinde farklı kültürlere anlayış ve hoşgörüyü teşvik eden, ırkçılık ve önyargıyı ortadan kaldırmayı amaçlayan programları hayata geçirmeyi taahhüt edecek. Ukrayna, dini hoşgörü ve azınlık dillerinin korunmasına ilişkin AB kurallarını uygulayacak.

14. Toprak meselesi: Zelenski, bunun en karmaşık ve henüz çözüme kavuşmamış başlık olduğunu söyledi. Rusya, Ukrayna’nın Donetsk bölgesinde hala kontrol ettiği alanlardan askerlerini çekmesini istiyor. Kiev ise çatışmaların mevcut cephe hatlarında durdurulmasını savunuyor. Washington, Ukrayna’nın kontrolündeki Donetsk bölgesinde silahsızlandırılmış bölgeler ve serbest ekonomik bölge kurulmasını öneriyor.

15. Gelecekteki toprak düzenlemelerine ilişkin anlaşma sağlandıktan sonra, Rusya ve Ukrayna bu düzenlemeleri güç kullanarak değiştirmemeyi taahhüt edecek.

16. Rusya, Ukrayna’nın Dinipro Nehri ve Karadeniz’i ticari amaçlarla kullanmasını engellemeyecek. Seyrüsefer ve taşımacılık özgürlüğünü kapsayan ayrı bir denizcilik ve erişim anlaşması imzalanacak. Dinipro’nun denize açıldığı Kinburn Burnu silahsızlandırılacak.

17. Aşağıdaki başlıkları çözmek üzere bir insani komite kurulacak:

a) Tüm kalan savaş esirleri “hepsi hepsi karşılığında” ilkesiyle takas edilecek.

b) Çocuklar dahil tüm sivil tutuklular ve rehineler geri gönderilecek.

c) Çatışmadan zarar gören mağdurların acılarının giderilmesine yönelik düzenlemeler yapılacak.

18. Ukrayna, anlaşmanın imzalanmasının ardından mümkün olan en kısa sürede seçimlere gidecek.

19. Anlaşma hukuken bağlayıcı olacak. Uygulaması, başkanlığını Başkan Trump’ın yapacağı bir Barış Konseyi tarafından denetlenecek ve garanti altına alınacak. Ukrayna, Avrupa, NATO, Rusya ve ABD bu mekanizmada yer alacak. İhlaller durumunda yaptırımlar uygulanacak.

20. Tüm tarafların bu anlaşma üzerinde mutabakata varmasıyla birlikte tam ateşkes derhal yürürlüğe girecek.