Ülkemizin yapı stokunun sağlamlığını yıllardır tartışıp duruyoruz. 2000 sonrası yapılanlar hariç, öncesi büyük risk taşıyor. Bunun sayısı da 8-10 milyon adet yapıya işaret ediyor. Bütün bunların yıkılıp, yeniden yapılması veya tekniğe uygun olarak güçlendirilmesi gerekiyor.

Peki, ülkemiz bunu yapabilecek mali güce sahip mi?

Maalesef hepsine birden başlayabilecek mali güce henüz ulaşılmış değil.

Yenilenmeyen her eski, çürük yapı, içinde oturanlar adına muhtemel bir depremde ‘beton tabut’ demek.

Önceki gün, deneyimli belediyeci bir dostumuz hatırlattı.

Aslında devlet çürük yapıları yeniden yapmak için müthiş gelir kapılarına sahip.

Örneğin;

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüklerine bağlı 81 il ve ilçe müdürlüklerinde yapılan her işlemden kentsel dönüşüme pay ayrıldığını biliyor muydunuz?

Buradaki işlemlerden elde edilen döner sermaye gelirin yasa gereği yüzde 10’u kentsel dönüşüm bütçesine ayrılıyor.

Peki o rakam ne kadar?

Son yapılan artış ile Tapu’daki alım satım, devir gibi başvurulardan döner sermayeye işlem başı 5 bin 323,5 lira alınıyor. Bunun yüzde 10’u 530 küsür lira ediyor. Yani tapuda yaptığınız her işlemde bu rakam kentsel dönüşüm projelerine aktarılıyor.

81 il ve bunlara bağlı 900 küsür ilçede yapılan işlemleri düşününce müthiş bir gelir demek.

Peki, Bursa olarak biz bundan ne kadar faydalanıyoruz?

Devlet, İstanbul’u ve yıkım yaşayan 11 ili öncelemiş durumda. Bursa’da toplanan bu rakam İstanbul’da, kentsel dönüşümler için devlet tarafından, ‘yarısı sizden yarısı bizden’ fonunda da kullanılıyor. Konutunu dönüştürmek isteyene devlet İstanbul’da 1,8 milyon TL hibe veriyor.

Oysa Bursa’da toplanan o kaynak niye Bursalıların dönüşüm projeleri için verilmiyor?

Bu durum Anayasa’nın eşitlik ilkesine, eşit yurttaş kavramına uygun mu?

İstanbul kadar Bursa da deprem riski taşıyan bir il.

Devletin kentsel dönüşüm için bulduğu kaynak bunla da sınırlı değil.

2872 Sayılı Çevre Kanunu gereği çevreyi kirletenlere kesilen cezaların ve gecikme faizi gelirlerinin yüzde 50’si, 6831 Sayılı Orman Kanunu gereği orman dışına çıkarılan alanların satışından elde edilen gelirin yüzde 90’ı ve6107 Sayılı İller Bankası Anonim Şirketi Kanunu gereği faaliyet kârının yüzde 50’si de kentsel dönüşüm projeleri özel hesabına gelir olarak aktarılıyor.

Görüldüğü gibi, devlet aslında ülkemizdeki çürük binaları dönüştürmek için büyük ölçüde kaynağını da bulmuş.

O halde, 81 ilde birden bunların en acil ve riskli olanlarından başlamak suretiyle niçin adım atılmıyor?

Yoksa, o kaynaklar başka yerlerde mi kullanılıyor?

 

Demiryolualtında bu fondan faydalanmalı

Geçenlerde Osmangazi Belediye Başkanı Erkan Aydın meslektaşlarımıza yaptığı açıklamada, hazır kentsel dönüşüm projeleri için bile Ankara’nın bürokrasisine takıldıklarını söylemişti. Başkan, Bursa’da 400 binin üstündeki yapının dönüşmeyi beklediğini duyurdu. Bunların ağırlığı Osmangazi’de. Özellikle de çoğu mühendislik desteğinden yoksun olarak inşaa edilmiş Demiryolualtındaki binalar. Burayı dönüştürmek için ne Osmangazi ne de Büyükşehir’in bütçesi yeter. Devletin hibesinden öncelikli bu semt faydalandırılmalı. Zira, hem zemin yapısı hem de binaların teknik destekten yoksun yapılmış olması bunu zorunlu kılıyor.

Elbette o fon kentin diğer tüm riskli bölgelerine de kullandırılmalı.

1050 Konutlar kurtuldu Altıparmak’a başlanmalı

Bugün kentsel dönüşümle başladık o halde kentimizin en riskli bölgelerinden birini daha es geçemeyiz.

Şehrimizin 1050 Konutlar’daki sitelerden sonra en riskli bölgelerinden biri Altıparmak idi. Buradaki yapıların büyük bölümü eski kanun ve yönetmeliklere göre inşaa edilmişler.

Oysa, güncellenen statik hesaplar, beton, demir dayanıklılıkları vb. gibi nedenlerle buradaki yapıların olası bir sarsıntıda ağır hasar alacağı tahmin ediliyor. 1050 Konutlar uzun arayış ve tartışmalar sonunda yenilenmeye başladı. Riskli binaların tümü yıkıldı yenileri bitme aşamasında.

Sıra artık Altıparmak’da. Buradaki risk de özel sektör işin içine sokularak ortadan kalkmalı.

1050 Konutlar’da bu başarıldı. Altıparmak da çözülmeli.