İlhan Ateş
İlhan Ateş
E-Posta: [email protected] YAZARIN TÜM YAZILARI

Çağdaş şiir ve şairler

Köşe Yazısını Dinle

2015 yılı Nisan ayında Bursa Nazım Hikmet Kültürevi’nde Semih Gümüş’ün Enis Batur’la yaptığı söyleşiyi izlemiştim. Semih Gümüş daha çok şiir üzerinde sorular soruyor, Enis Batur da onları yanıtlıyordu. Salondaki izleyicilerden biri Enis Batur’a “Ece Ayhan’ın şiirlerini okumak istedim ama hiçbir şey anlaşılmıyor, ne diyorsunuz?” diye bir soru yöneltti. Enis Batur “Ece Ayhan’ın şiirlerini okumaya altı ayımı verdim ve çözdüm şiirleri, zordur şiirleri ama iyi şairdir Ece Ayhan” dedi. Deneme, roman gibi düzyazıları dışında en çok şiirleriyle tanınan Enis Batur’un Ece Ayhan’ın şiirlerini altı ay okuduktan sonra çözdüğünü söylemesi günümüz şiirleri için söylenen “Bugün artık şiirin okuru eskiye oranla çok azaldı, örtülü, kapalı ve anlaşılması zor şiirleri okuyan kalmadı. Ancak şairler birbirlerinin şiirlerini okuyorlar” söylemini doğruluyordu. Ben de Turgut Uyar’ın toplu şiirlerini okurken o izleyicinin Ece Ayhan hakkında söylediklerine benzer düşünceler içindeydim. Bir hafız Kur’an’ı baştan sona ezbere okuyabiliyor. Turgut Uyar’ın neredeyse on beş sayfa tutan bir şiiri var. En iyi hafız Kur’an’dan kat be kat daha kısa o şiiri ne yapsa ezberleyemez. Hiç yan yana gelmesini düşünemeyeceğiniz isim, sıfat, zarf gibi sözcüklerden oluşan dizelerin sayfalar boyunca devam ettiğini görüyorsunuz, sözcüklerin hepsini biliyorsunuz ama yan yana geldiklerinde sizde bir anlam uyandırmadığını farkediyorsunuz. “Ben anlamıyorum ama şairin bunları yazarken kafasında anlatmak istediği bir şeyler mutlaka var. Yoksa hiç bir arada olacağı aklınıza gelmeyecek sözcükleri Turgut Uyar nasıl düşünüp yazmış olabilir ki!” diye şaşırarak da olsa mırıldanıyorsunuz. “Şairlerin beyni farklı çalışıyor demek ki!” diye düşünmekten de kendinizi alamıyorsunuz ve bir yerde o beyni beğeniyorsunuz…

​Nazım Hikmet, Ahmed Arif, Cahit Sıtkı Tarancı, Mehmet Akif gibi şairlerden on-yirmi dizeyi ezbere okuyabilen çok kişi varken bugün Turgut Uyar’dan, Ece Ayhan’dan üç dört dizeyi ezbere okuyacak kişi bulmak çok zordur. Eğretilemelerle (metaforlarla) dolu şiirler yazabilmek ustalık gerektiren bir şey, onu küçümsemek gibi bir niyet ve iddiam yok ama çağdaş şiir anlayışıyla yazılan şiirlerin ben de dahil birçok kişiyi şiirden soğuttuğu da bir gerçek. Daha önce “Şiir gibi bir film… Şiirsel bir anlatım!” diye bir filmi veya bir konuşmayı şiir üzerinden överdik. Şimdiyse “Bu olay da çağdaş şiir gibi bir muamma… Şu adam da çağdaş şiir gibi, ne dediği anlaşılmıyor!” diye şiiri eleştirel bir şekilde değerlendiriyoruz. Yerli ve yabancı pek çok şairi okumuş, şiir seven bir kişiyken şimdi ben de şiire uzak düştüğümü görüyorum ve artık şiir okumadığım için az üzülmüyorum…

Çağdaş şiir anlayışının muhtemelen bazı romancılar üzerinde de belli bir etkisi olmuştur diye düşünüyorum. 19.yüzyıl ile 20.yüzyılın ilk çeyreğine kadar Balzac, Emile Zola, Dostoyevski, Tolstoy, Kafka ve başka yazarlar gayet anlaşılır tarzda yazarken o zamanlar görmediğimiz örtülü, kapalı anlatım 20. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra ve 21. yüzyılda karşımıza çıkmıştır. Örneğin Latife Tekin’in “Sevgili Arsız Ölüm” kitabı baştan sona ilginç, çok güzel bir kitaptır. “Berci Kristin Çöp Masalları” da öyledir. Ama daha sonra yazdığı “Gece Dersleri” ve “Buzdan Kılıçlar” bilmece gibi gizemli, anlaşılması çok zor sayfalarla dolu kitaplardır. Benzer durum Amerikalı William Faulkner için de geçerlidir. Onun “Döşeğimde Ölürken” ve “Ağustos Işığı” kitaplarıyla “Absalom Absalom!” ve “Yenilmeyenler” kitapları açıklık ve kapalılık yönlerinden birbirine taban tabana zıttırlar. İlk ikisinde anlama yönünden zorlanmazken son ikisinde “Yazar bu paragrafta, bu sayfada ne anlattı, ne demek istedi?” diye kendinize sorarsınız ve bu kitabın nerdeyse tamamında sürer gider, adeta serseme dönersiniz. 20.yüzyılın ortalarından itibaren şiirde başlayan “çağdaş şiir anlayışı” bazı romancıları da etkisi altına almış olabilir veya olmalı…

ilk yorumu sen yap

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

BUGÜN EN ÇOK OKUNANLAR

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz..
X