Kıymetli okurlarım. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir bitkisel proteindir. Ekmeklik buğdaydaki proteinlerin % 75 kadarı glutenden oluşabilir. Hamurun kabarmasını, elastikiyetini sağlayan ve yapışkan bir özelliğe sahip olan gluten dolayısı ile buğdaydan yapılan her tür gıda maddesi içinde (bulgur, mantı, simit, börek, poğaça gibi) yer alır. Gluten olmasaydı örneğin pizza hamurunu esnetmeniz mümkün olmazdı. Dünyanın en çok kullanılan katkı maddelerinden olan gluten sadece işlenmiş gıda ürünlerinde değil kişisel bakım ürünlerinde, bazı sürülebilir peynirlerin ve margarinlerin yumuşak yapısının korunması amacı ile de kullanılabilmektedir. Sosların ve et sularının topaklanmasını engeller. Bazı kirpiklere hacim veren maskaralar ve saç telini kalınlaştıran kremlere de konulabilir.

Gluten tek bir molekül değildir. 2 ana protein grubunun bir araya gelmesi ile oluşur. Bunlar glutenin ve gliadin proteinleridir. İnsanlar bu proteinlerin herhangi birisine veya gliadini oluşturan 12 alt birimden herhangi birisine hassas olabilmektedir. Bir çok laboratuvar tüm proteinlere olmasa da bazılarına karşı hassas olduğumuzu testler ile bizlere gösterebilmektedir. Yanıldığımız nokta şudur: Kişi glutene hassasiyetiniz var denildiği zaman ama ben çölyak hastası değilim ki demektedir. Bu nedenle gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı çok farklı durumlardır. Sizlere en güncel bilgiler ile çölyak hastalığı dışındaki gluten hassasiyetini bu sayfalarda zaman zaman yazdım. Çölyak, gluten hassasiyetinin en ağır formlarından sadece bir tanesidir. Bugün de çölyak hastalığında görülen belirtileri 14 Ocak 2022 tarihli bir makaleden çevirilere yaparak sizlere anlatmak istedim. Çölyak hastalığı sindirim sistemi bulgularından yorgunluğa, cilt sorunlarına, vitamin ve mineral eksiklikleri ile kendini gösteren bazı hastalıklara kadar derin etkiler gösteren bir hastalıktır. Otoimmun karakterlidir (Vücudun bağışıklık sistemi hücreleri kendi dokularına karşı savaşır). Bu hastalık ağır belirtiler gösterebilmenin yanında uzun zaman belirti de göstermeyebilir. Yani kişiden kişiye hastalık farklı seyredebilir. Aşağıda yazılan belirtiler bu hastalıktan şüphelenmek için sizlere yol gösterici olabilir.

1-İshaller: Çölyak hastalarının yaklaşık % 43 kadarı bu belirtiyi gösterirler. Hastalığın başlangıç aşaması yani daha teşhis konulmadan önce yumuşak, gevşek, sulu dışkılama ilk belirtilerden olabilir. Glutensiz beslenmeye geçildiğinde ishal azalır hatta kaybolabilir. Enfeksiyonlar, gıda entoleransları, başka bağırsak problemlerinin de ishal sebebi olacağı unutulmamalıdır.

2-Şişkinlik: Bu durum da çölyak hastalarında hatırı sayılır oranda görülebilir. Sindirim sitemindeki iltihaplanma buna neden olur. Çölyak hastası olmadığı halde gluten proteininin hassas bağırsak sendromunda da karın ağrısı ve şişkinlik yakınmalarını arttırdığı bulunmuştur.

3-Gaz: Yapılan geniş katılımlı bir çalışmaya göre çölyak hastalarının % 47 kadarında artmış bağırsak gazı bulunmaktadır. Artmış gazın başka bağırsak hastalıklarında da olabileceği unutulmamalıdır.

4-Tükenmişlik: Azalmış enerji seviyeleri ve yorgunluk da bu hastalık için düşünülmesi gereken durumlardandır. Yeterli besin maddelerinin emilememesi temel nedendir. Bu hastalıkta sık görülebilen uykusuzluğun verdiği yorgunluk durumu da buna dahildir.

5-Kilo kaybı: Kiloda önleneyen bir düşüş ve bunu koruyamama ilk belirtilerden olabilir.. Yaşlı erişkinlerde yapılan bir çalışma çölyak hastalığında en yaygın belirtinin kilo kaybı olduğunu göstermiştir

Bu belirtilerin dışında demir eksikliğine bağlı kansızlık, depresyon, bazı vakalarda kabızlık ve kaşıntılı, döküntülü cilt lezyonları da çölyak hastalığında karşılaşılan belirtilerdendir.