Kıymetli okurlarım…

Bilindiği gibi artmış yağ dokusunun (obezite) hem mekanik hem de metabolik etkileri ile vücudumuz allak bullak olmaktadır. Obezite sadece fiziksel sağlığımıza değil, ruh sağlığımız üzerine de etkili olan karmaşık bir sağlık sorunudur. Aşırı kilo düşük öz saygı ve beden imajı sorunlarından depresyon ve anksiyeteye kadar çeşitli ruhsal sağlığımızı ilgilendiren durumlara neden olabilir. Damgalanma ve ayırımcılık bu kişilerde psikolojik sorunları daha da ciddi bir hale getirebilir. Bununla beraber obeziteye bağlı olarak gelişen kalp damar hastalıkları ve şeker hastalığı da ruhsal sıkıntıları körükler.

Elimizde 2022 Yılı’na ait çok net obezite oranları mevcuttur. Dünya çapında her 8  kişiden bir obezdir. Özellikle 1990’dan günümüze kadar yetişkinlerde 2 kattan, ergen ve çocuklarda ise 4 kattan fazla oranda obezite gelişmiştir. Yukarıda da kısaca bahsedildiği gibi obez bireylerdeki düşük özdeğer, bedenini beğenmeme, olumsuz benlik kavramı bir dizi psikolojik sıkıntıyı beraberinde getirir. Bu durumlar derin bir yanlızlık, kaygı bozuklukları, melankoli, depresyon ve anksiyetik durumları doğurabilir. İşin kötü tarafı kişiler bu durumlar ile mücadele ederken aşırı yemek yeme gibi uygunsuz davranış biçimleri de geliştirebilirler. En sonunda genel yaşam kalitesi iyice bozulmaya başlar.

Yapılan son çalışmalar obezitedeki kronik enflamasyonun depresyonu da tetiklediği yönündedir. 2 Mayıs 2024 tarihli bir makale bu konuda çok ilginç bir yorum sunuyor:

Modernleşme yaşam süremizi oldukça arttırdı ama stresin doğasının da değişmesine neden oldu. Kronik stres fizyolojimizin bozulmasına, böylece kalp damar sistemi hastalıklarına, karaciğerin alkole bağlı olmaksızın yağlanmasına ve depresyona yol açar. Bu konuyu derinlemesine işleyen Çin’li hekimler (Yun-Zu Liu, Yun-Xia Wang, Şangay Askeri Tıp Fakültesi) insanlardaki hastalıkların %75-90 kadarının sinir sisteminin aktivasyonu ile bağlantılı olabileceğini belirtiyorlar. Ancak bu ilişkinin nedenlerinin halen tam olarak bulunamadığını da ekliyorlar.

Obezitenin psikolojik etkileri duygusal ve davranışsal faktörler ile derinden iç içe geçmiş olabilir. Psikolojik hassasiyetler obezitenin gelişimine, artmasına yol açabilir. Stres ile mücadele ederken kişi yemek yemeye yönelebilir ve yemekle mutlu olurken daha da kilo alır. Bu durum kişiyi sadece obez yapmakla kalmaz aynı zamanda utanç ve suçluluk durumlarını da arttırarak ruh sağlığını daha da bozar. Çocukluk çağlarında yaşanılan bazı sıkıntılar, travmalar da ileride aşırı yemenin önünü açar ve burada da yukarıda sayılan kısır döngü başlar.

Sosyal bazı nedenler de obezitenin gelişimine katkıda bulunabilmektedir. Yaşanılan mahallenin sosyoekonomik durumu, etrafında bulunan alışveriş merkezlerinin çeşitliliği ve sayısı, etrafta fizik aktivite yapılabilecek alanların olup olmaması, sağlık hizmetleri sunumundaki kalite bu nedenlerden bazılarıdır.

Obez kişilerin psikolojik yönden değerlendirilerek tedavi edilmesi başlı başına derin bir bilgi ve tecrübe gerektirir. Bunun için bir klinik ortam şarttır. Hastanın ayrıntılı bir tıbbi geçmişi gereklidir. Kilo geçmişi, hangi dönemlerde kilo alıp verdiği, yeme ve egzersiz alışkanlıkları, aile dinamikleri, yaşadığı çevre, travma etyolojisi, kullandığı ilaçlar, yandaş hastalıkların olup olmadığı ve daha bir çok yaşamına ait bilgilerin elde edilmesi gereklidir. Bütün bu veriler elde edildikten sonra kişinin bir ekip halinde ele alınarak tedavisinin planlanması son derece kişinin yararına olacaktır.

Kıymetli okurlarım….

Okuduklarım, gittiğim kongreler, bilgi alışverişinde bulunduğum ve obezitede dünya genelinde otorite sayılan kişiler artık obezite tedavisine geniş bir perspektiften bakılmasını öneriyorlar. Bu nedenle kalori kısıtlayıcı bir diyet listesi ile bu işin çözüleceğini sanmak, çocukluğumuzdaki imkansız olacak bir şeyi betimleyen pembe kar yağmasını beklemek ile aynıdır.