Kıymetli okurlarım… Uzun ama sağlıklı bir şekilde yaşamak fonksiyonel becerilerin, kişisel bağımsızlığın ve iyi olma halinin uzun süre sürdürülmesi anlamına gelir. Ülkemizde yaşam beklentisi erkeklerde 75.5 yıl, kadınlarda ise 80.7 yıldır. Yine ülkemizdeki en yaygın 10 ölüm nedeni sıralanacak olursa en sıktan aza doğru şu durumlar ortaya çıkıyor: İlk sırada kalp damar hastalıkları, ikinci sırada inmeler (felçler) üçüncü sırada ise akciğer kanseri gelmektedir. Sonrasında ise KOAH, Alzheimer Hastalığı, şeker hastalığı, kronik böbrek yetersizliği, hipertansiyona bağlı kalp hastalığı, akciğer enfeksiyonları ve kalın bağırsak kanserleri gelmektedir.

Sağlıklı uzun yaşamı etkileyen faktörlerden ilk dört sırayı ekonomik refah, eğitim, sağlık hizmetlerinin kalitesi ve bunlara erişim, beslenme durumu almaktadır. Sigara kullanımı, obezite, sedanter yaşam tarzı, kötü besleme ve major hastalıklar (Kalp damar hastalıkları, kanser, diyabet gibi) ise negatif yönde etki göstermektedir.

Sağlıklı uzun yaşamı besinsel açıdan neler destekliyor sorusunun cevabını ise size yıllardır yazmaktayım. Yüksek besin kalitesi ve bunlara sosyoekonomik açıdan ulaşabilme çok önemli faktörlerdir. Çok defalar yazdığım ve destekleyen sayısız bilimsel çalışmanın da olduğunu bildiğimiz geleneksel beslenme özelliklerine sadık kalma sağlıklı yaşlanmanın olmazsa olmazlarındandır.

Ülkemiz hakkında kısaca bilgi vereyim. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ülkemiz Avrupa Ülkeleri arasında en yüksek obezite oranına sahiptir. İnsanımızın %65 inden fazlası aşırı kilolu veya obezdir. Bu duruma en fazla yol açan neden geleneksel beslenme özelliklerimizden hızla uzaklaşıp batı tarzı bir beslenmeye geçiş yapmamızdandır. Bu durum ise kalp damar hastalıkları, diyabet ve diğer metabolik bozuklukların riskini arttırmaktadır. Ülkemizde kırsal kesimde yaşayan bireylerde yaşam süresinin daha uzun olması, organik sayılabilecek ürünlerin daha çok, işlenmiş gıdaların daha az tüketilmesi ile ilişkilidir. Hazır beslenme adı altında tüketilen tuz, yağ, şeker oranı yüksek gıdalar kırsal kesimlerde daha az tüketilmektedir.

MANTAR TÜKETİMİ

Mantarlar çok büyük bir aile olmasına rağmen halk arasında mantar denildiğinde akıllara genellikle doğadaki şapkalı mantarlar gelmektedir. Maya, küf gibi mikroorganizmalardan şapkalı büyük mantarlara kadar bir çok çeşide sahip olan bu grupta konumuz özellikle yenilebilen mantarlar olacaktır. Ben biraz daha erken davrandım. Bir müddet sonra sosyal medyada ve ulusal basında mantarlar hakkında bolca haberler çıkacağından eminim.

NHANES (Ulusal Sağlık ve Beslenme ve Muayene Anketleri) verileri son zamanlarda beslenirken az miktarda mantar yenilmesinin bile tüm nedenlere bağlı ölümlerde %16 kadar bir azalma olabileceğini gösteriyor. Kırmızı eti biraz azaltıp bunu mantar ile takviye ettiğinizde bu oranın %35’lere kadar azaldığı görülmektedir. Yıllarca yapılan gözlemler yüksek mantar tüketimine sahip ülkelerde yaşam süresinin daha uzun olduğunu göstermektedir. Ülkemizde mantar tüketimi azdır. Yıllık tüketim kişi başına yarım kilolar civarındadır. Bu düzey küresel ortalamanın çok altındadır.

Mantarların bu derece faydalı özelliklere sahip olmasının nedeni içerdikleri ergotionein (ERGO) adlı antioksidan madde nedeni iledir. Ergotionein kükürt içeren doğal bir amino asittir. Bazı hekimler bu maddeye sağlıklı yaşam vitamini demektedir. Ergotionein oksidatif hasara, inflamasyona karşı olumlu etkiler yanında hücrenin enerji santralleri olan mitokondriler üzerine de koruyucu etkilere sahiptir. Diyetle alınan ergotioneinlerin % 95 kadarı mantar kaynaklıdır. Düşük ERGO düzeyleri yaşlanmanın bir çok klinik etkilerinin görülmesine ve kırılganlık sendromu denilen durumun ortaya çıkmasına neden olur.